Бас прокуратура 2022 жылдың қаңтарында Алматыда болған оқиғалардың хронологиясын жасады, — деп хабарлайды Tengrinews.kz тілшісі.
Бас прокуратураның қылмыстық қудалау қызметі бастығының орынбасары Елдос Қилымжановтың айтуынша, билік өкілдеріне зорлық-зомбылық көрсетудің, қираудың, қарсылықтың ең елеулі фактілері Алматыда тіркелген.
«4 қаңтарда сағат 18.00-ден 20.00-ге дейін азаматтар екі ірі локацияда: батыс бөлігінде — «Алматы-Арена» спорт кешенінің маңында; шығыс бөлігінде — «Халық-Арена» стадионының маңында жиналғаны анықталды. Бұл орындар логистика тұрғысынан азаматтардың Алматының жекелеген аудандарынан келуі және Алматы облысынан келуі үшін ыңғайлы.
21.00-де екі ұйымдасқан адамдар бір уақытта қала әкімдігіне қарай жылжи бастады. Абай, Төле би сияқты ірі көшелермен жүріп келе жатып, олар қозғалыс барысында көптеген адамды жинап, арматурамен, таяқпен, тастармен қаруланды», — деп хабарлады Елдос Қилымжанов ОКҚ брифингінде.
Ол адамдардың жиналуы мен қозғалысы WhatsApp және Telegram мессенджерлері арқылы үйлестірілгенін айтты.
«Бірнеше сағат ішінде бір мессенджерде қолданушылар саны 140-тан 5 500-ге дейін өсті. Түн ортасында әкімдік алдындағы орталық алаңға осы аталған нүктелерден ондаған мың адам келді.
Бұл кезде адам көп жиналып, алаңда орналасқан ғимараттарды, мүліктерді, соның ішінде тұраққа қойылған автомобильдерді өртеп жіберді. Бүлікке қатысушылар полиция қызметкерлеріне, әскери қызметшілерге шабуыл жасады, жолдың жүру бөлігін жауып тастады, көлік құралдарын өртеп жіберді, азаматтарды тәртіпсіздіктерге қатысуға көндірді, тонау жасады», — деп толықтырды Бас прокуратураның өкілі.
Оның айтуынша, қылмыскерлер қару-жарақ дүкендерін тонап, ұрланған қарудың көмегімен қасақана бейнебақылау камераларын жойған. Қалада 587 камера жойылыпты, оның ішінде 283-і — жедел басқару орталығы және 304-і — «Сергек» кешені, оптикалық байланыс желілері бар коммутациялық шкафтар істен шыққан.
«Халық арасында қорқыныш пен үрей тудыру үшін мыңға жуық адамнан құралған топтар әкімдік ғимараттарын, Президент резиденциясын мемлекеттік биліктің нышаны ретінде және қаланың тыныс-тіршілігін жедел басқару орталығын мақсатты түрде басып алды. Қоғамдық қауіпсіздікті және құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуді бұғаттау үшін қылмыскерлер полиция органдарының ғимараттарына шабуыл жасады. Шабуылдың мақсаты қару-жарақ, оқ-дәрілер және қорғаныс құралдары бар арсеналды иемдену болды», — деді Елдос Қилымжанов.
Қылмыстық қудалау қызметі бастығының орынбасары шабуыл жасау үшін маңызды стратегиялық нысандардың бірі Алматы әуежайы болғанын атап өтті, онда қылмыскерлер ұшу-қону жолағының жарықтандыруын өшірген, содан кейін ғимараттың өзін қиратып, тонаған.
«5 қаңтарда түстен кейін қалада қылмыскерлер Әуезов аудандық полиция басқармасының, сондай-ақ Алмалы аудандық полиция басқармасы мен бөлімінің әкімшілік ғимараттарын басып алуға тырысты. Сол күні кешке қарулы шабуылшылар қалалық полиция департаментінің ғимаратына шабуыл жасады. Олар әртүрлі бұрыштан үздіксіз шабуыл жасады, атыс қаруы мен жарылғыш заттарды қолданды. Полиция ғимаратын қоршау бір тәуліктен астам уақытқа созылды», — деді Қилымжанов.
Оның айтуынша, қала әкімдігін басып алғаннан кейін жиналғандар Президент Резиденциясының ғимаратына ойысқан. Шабуылдың белсенді кезеңі сағат 15.00-ден 16.00-ге дейін болғаны айтылады.
«Шабуылдаушылар басып алынған арнайы техниканы пайдаланып, ғимараттың қоршауы мен қақпасын кемінде бес рет соқты. Шабуыл кезінде қару-жарақ дүкендерінен ұрланған қару қолданылды. Тірі қалқан ретінде әкімдікке шабуыл жасау кезінде тұтқынға алынған әскери қызметшілер пайдаланылды. Қылмыскерлердің көпшілігі алкогольге және есірткіге мас болған.
Қараңғылық пен қалың тұманның басталуымен ғимаратты қорғау мүмкін болмады, өйткені бейбіт тұрғындар арасында құрбан болу қаупі болды. Сағат 19.25-те резиденцияның қоршауынан КАМАЗ мінгендер басып кіріп, қарулы топ ішке кірді», — деді Бас прокуратураның өкілі.
Резиденцияны басып алу, оның айтуынша, билікті құлату кезеңдерінің бірі ретінде ойластырылған, өйткені «мұндай ғимарат пен әкімдікті басып алу қаланың мемлекеттік басқару жүйесінде дүрбелең туғызып, халықтың өз қауіпсіздігі үшін дабыл қағуы керек болған».
«Әкімдік пен Президенттің резиденциясына жасалған шабуыл кезінде қауіпсіздік қызметкерлерінің ескертуіне қарамастан, қылмыскерлер оларға атыс қаруын қолдану қаупін сезінгенімен, ғимараттарға мақсатты түрде шабуыл жасады. Бүгінгі таңда резиденция ғимаратына жасалған шабуылға тойтарыс беру кезінде қаза тапқан 12 адам терроризм актілерін жасады деген күдікке ілінді», — деп атап өтті ол.
Алматы бойынша бүлік, ғимараттарды өртеу және қарулы шабуылдар нәтижесінде келтірілген шығын 98 миллиард теңгеге жетті, оның ішінде 1 592 бизнес субъектісі 92 миллиард теңге сомасында зардап шекті.
Құқық қорғау органдарының тоғыз қызметкері қаза тауып, 2 260 адам жарақат алды.
«Қылмыскерлердің бұл әрекеттері заң бойынша терроризм актілері ретінде сараланады. Алматы қаласында қаңтар оқиғалары кезеңінде жасалған барлық қылмыс бойынша тергеу органдары 1 066 қылмыстық істі, оның ішінде 5 іс — жаппай тәртіпсіздік, 5 іс — терроризм актілері бойынша тергеуде. Соттың санкциясымен 205 күдікті қамауда отыр. Қамауға алынған әрбір адам бойынша олардың қылмысқа қатысы бар екені және оған белсенді қатысуы туралы жеткілікті мәліметтер бар», — деді Елдос Қилымжанов.
Сонымен қатар, қалалық полиция департаментіне үш шабуылдаушының өлімінің мән-жайы анықталды. Бас прокуратура өкілдерінің айтуынша, 5 қаңтарда Алматы облысының екі және Шығыс Қазақстан облысының бір тумасы полиция ғимаратына қарулы шабуыл жасаған.
«Мұның алдында олар рольдерін нақты бөліп алған, екеуі автомапен қаруланды, біреуі отты қоспаны алды. Өз ниетін жүзеге асыру үшін олар әскери жүк көлігін алаңнан ұрлап кетіп, полиция департаментінің ғимаратына жетті. Олардың бірі полиция ғимаратына қарама-қарсы көппәтерлі тұрғын үйдің төбесіне көтеріліп, полицейлерге оқ жаудырды, сондай-ақ өз серіктестерін паналатты. Әскери көліктегі тағы бір серіктес полиция департаментінің қақпасын бұзып өтуге тырысты. Үшінші қатысушы басқа шабуылдаушыларды басқарды, оларға шабуыл жасау мақсаттарын белгілеп, ғимаратқа от лақтыруға тырысты. Шабуылға тойтарыс беру нәтижесінде полиция қызметкерлері үшеуінің де көзін жойды», — деді Бас прокуратура қызметі бастығының орынбасары.
