Бірінші қыркүйектегі Президенттің Жолдауында көптеген өзекті мәселелер айтылды. Көтерілген ең өзекті мәселе — Ұлттық экономика. Халықтың өмір сүру сапасы экономиканың дамуымен тікелей байланысты екені сөзсіз.
Елдің экономикасының дамуына серпін беретін прогресстің бірі — жасанды интеллект. Президент Жолдауда «Жасанды интеллект оны дамыта білген елдердің ішкі жалпы өніміне айтарлықтай үлес қосуы мүмкін. Жасанды интеллектінің мүмкіндіктерін толық пайдалансақ, білім экономикасына тың серпін береміз. Жетекші халықаралық компаниялармен ынтымақтастық орнату керек. Білікті мамандар даярлауымыз қажет. Кемінде үш белгілі жоғары оқу орны жасанды интеллект саласына қажетті кадр даярлаумен және зерттеулер жүргізумен айналысуы керек» деген үлкен тапсырма берді. Жолдауда айқындалған өткір мәселелердің оң шешімін тауып, жақын арада жүзеге асуына әрбір қазақстандық өз тарапынан ат салысуы керек.
Осы тұрғыда біздер, яғни әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Шетел филологиясы және аударма ісі кафедрасы оқытушысы ретінде білікті көптілді аудармашы мамандарды даярлау міндетіміз екенін терең сезінеміз.
Аударма қызметін ғылымға негізделген өнер деп қабылдайтын болсақ, онда оның технологиясын дамыту қажет. Бүгінгі таңда пайда болған жаңа ұғым «сандық аударма»- аударма технологиясының түрі, аудармашының желілік өзара әрекеттесу жүйесі және сандық ақпараттық-коммуникациялық құралдар, жасанды аударма тиімділігін арттыруға арналған интеллект, шеберлік және аударма сапасы. «Сандық аударма» дәуір мен даулы қатынастардың күрделі жүйесі, «адам — ақылды машина» биномында жүзеге асырылады. Бұл бином аудармашының шеберлігі мен жасанды интеллекттің технологиялық мүмкіндіктерін асырып, тиімділікті біріктіреді және ашық антагонизм. Осыған байланысты мынадай аспектілерді қозғайтын үш топ қарастырылады:когнитивтік – технологиялық,аударма технологиялары мен цифрлық технологиялардың корреляциясы .
Әлеуметтік-экономикалық өзгерістер алдағы бірнеше жылда аудармашы мамандығын ығыстыруға қабілетті ме? Педагогикалық аударма кадрларын даярлау ерекшеліктері туралы «цифрлық қоғамның» табысты жұмыс істеуі сынды мәселелер біразға дейін өзекті болып қала берері анық.
Сөйлемді өзгерту өнері, медиация өнері, белгісіздік жағдайда шешім қабылдау шеберлігі, аударма — бұл тек лингвистикалық білімді, кең ой-өрісті, технологиялық шеберлікті ғана емес, сонымен бірге шығармашылықты, тіпті айлакерлікті, ептілік пен тапқырлықты, сондай-ақ әлеуметтік және психологиялық бейімделу қабілетін қамтитын интеллектуалды жұмыс.
Аудармадағы ақпараттың көлемі, жылдамдығы және кеңдігіне тоқталайық. Ақпаратты ұсынудың заманауи цифрлық форматының қасиеттері-дәлдігін жоғалтпай көшіру мүмкіндігі, жазу тығыздығының, берілу жылдамдығының артуы және нәтижесінде таралым ауқымы — аударма тарихында аударма қызметінің эволюциясы болып табылады. Аудармаға қатысты жаңа мүмкіндіктерді пайдаланудың артықшылығы-олар уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді. Мәтінді өңдеу, оған түзетулер енгізу, көшіру бүгінде бұрынғыға қарағанда аз уақытты алады. Тағы бір мысал — көлемді материалдық тасымалдаушылардың қажеттілігінің болмауы. Егер бұрын сізге қағаз, жазу керек-жарақтары, көптеген сөздіктер мен анықтамалықтар, арнайы әдебиеттер қажет болса және олардың көпшілігін тек кітапханалардан алуға болатын болса, бүгінде аударма үшін дербес компьютер немесе смартфон, бағдарламалық жасақтама және интернет желісіне қосылу жеткізілікті. Ресурстар тұрғысынан шектеулер жоқ, өйткені барлық құралдар жинағы виртуалды болып табылады. Бұған бағдарламалардың бейімделуі мен икемділігін қосайық. Ақпаратты іздеу шығындары азаяды. Аудармашы бағдарламалық жасақтамадағы құралдардың жұмыс кеңістігін, сипаттамалары мен қасиеттерін (аударма жады бағдарламалары, автоматты аударма бағдарламалары, мәліметтер базасы және корпустар) оңтайлы түрде өзгерте алады.
Айтжанова Гүлнара Досхожақызы, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті,Шетел филологиясы және аударма ісі кафедрасының оқытушысы
