Қазақстанда құқықтық реформа аясында сот жүйесін жетілдіру және азаматтардың сот төрелігіне қолжетімділігін арттыру мақсатында кассациялық соттың рөлі күшейтілуде. Бұл өзгерістер сот шешімдерінің заңдылығын, әділдігін және бірізділігін қамтамасыз етуге бағытталған.
Кассациялық сот – құқықтық дауларды қайта қарау құқығына ие ең жоғары сот инстанциясы. Оның негізгі міндеті – төменгі соттардың шешімдерінің заңға сәйкестігін тексеру, қателіктерді түзету және сот практикасын жетілдіру.
Кассациялық сот азаматтардың әділ сот төрелігіне қол жеткізуін қамтамасыз етеді. Егер сот шешімі адамның конституциялық құқықтарына қайшы келсе, ол қайта қаралып, өзгертілуі мүмкін.
Қазақстанда сот жүйесін реформалау аясында кассациялық соттың өкілеттіктері кеңейтілді. Жаңа өзгерістерге сәйкес:
• Кассациялық сот төменгі сот инстанцияларынан тәуелсіз жұмыс істейді
• Істерді қарау тәртібі жеңілдетіліп, сот төрелігіне қолжетімділік артты
• Жаңа сот практикасы енгізіліп, істерді қарау жылдамдығы жоғарылады
• Әділ сот шешімдерін қабылдауға халықаралық стандарттар енгізілді
Бұл өзгерістер азаматтардың сот жүйесіне деген сенімін арттырып, әділдікті қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Кассациялық сот істерді тек ерекше жағдайларда қарайды. Ол үшін мынадай шарттардың бірі орындалуы керек:
1. Төменгі соттардың шешімдері заңға қайшы келсе
2. Сот тәжірибесінде қайшылықтар болса
3. Азаматтардың конституциялық құқықтары бұзылса
4. Халықаралық құқық нормаларына қайшы шешімдер қабылданса
Кассациялық соттың шешімдері құқықтық соңғы инстанция ретінде қабылданады және барлық мемлекеттік органдар үшін міндетті болып табылады.
Кассациялық сот – Қазақстандағы әділ сот төрелігінің маңызды кепілі. Оның басты міндеті – азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, әділетсіз сот шешімдерін түзету және құқықтық жүйені жетілдіру.
Жаңа реформалар сот төрелігінің ашықтығын, тиімділігін және әділеттілігін арттыруға бағытталған. Кассациялық соттың әділ төрелік алаңына айналуы – Қазақстанның құқықтық мемлекет ретінде дамуына жасалған маңызды қадам.
Шығыс Қазақстан облысы Тарбағатай
аудандық соты әкімшісінің басшысы
Ғ.Т.Төлеухан