Туберкулездің алдын алудың ең жақсы және сенімді әдісі туберкулезбен ауыратын барлық науқастар үшін толық, кешенді, ең бастысы үздіксіз емдеу курсын жүргізу болып табылады. Өйткені, туберкулезге қарсы препараттарды қабылдау науқас адамда бактериялардың бөлінуін тоқтатуды қамтамасыз етеді, сондықтан инфекцияның берілуі және басқаларды жұқтыру процесі үзіледі.
Туберкулездің алдын алу екі түрге бөлінеді — спецификалық, яғни аурудың қоздырғышына тікелей бағытталған және сау адамдардың өздері ауруының алдын алуға бағытталған санитарлық профилактика.
Спецификалық профилактика организмнің туберкулездің қоздырғышына төзімділігін арттыруға бағытталған және нақты адамға бағытталған. Сау адамның туберкулез инфекциясына төзімділігін иммундау арқылы арттыруға болады, яғни, вакцинациялау.
Қазақстан Республикасында туберкулезге қарсы жаппай егу перзентханаларда толыққанды дені сау жаңа туған нәрестелер үшін жүргізіледі. Вакцинация егу бөлмесінде баланың анасының қатысуымен және жазбаша келісімімен жүргізіледі.
Ағзаға туберкулез инфекциясы енген кезде әрекетсіз қалмайды. Ағзада маңызды қайта құрылымдау жүреді және ол осы жұқпалы ауруға уақытша төзімділікке ие болады. Ағзаның бұл қарсылығын иммунитет деп атайды.
БЦЖ вакцинасы сол жақ иықтың сыртқы бетінің жоғарғы және ортаңғы үштен бір бөлігінің шекарасында қатаң түрде интрадермальды түрде енгізіледі. Дұрыс инъекция техникасымен 15-20 минуттан кейін жоғалып кететін ақшыл папула пайда болады.
Енгізгеннен кейін таңғышты қолдануға, йод ерітіндісімен және басқа дезинфекциялық құралдармен емдеуге тыйым салынады. Баланы шомылдыру кезінде механикалық үйкелісті және инъекция орнында сабын ерітіндісінің жанасуын болдырмаңыз.
Вакцинацияланған балаларды бақылауды иммундаудан кейін 1, 3, 6 және 12 айдан кейін алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсететін ұйымдардың учаскелік педиатрлары, жалпы практика дәрігерлері жүргізеді, егу реакциясын тексеріп, оның мөлшері мен сипатын арнайы медициналық картаға (№ 065у медициналық нысан) тіркеуі тиіс.
Жаңа туған нәрестеге вакцина енгізілгеннен кейін иммунитет бірден қалыптаспайды, шамамен 4-6 апта қажет. Сондықтан осы кезеңде баланы туберкулезді жұқтырудан ерекше мұқият қорғау маңызды. Егер жаңа туған нәресте туберкулезбен ауыратын науқаспен тығыз байланыста болса, онда туберкулез бактерияларымен инфекция баланың өмірінің бірінші аптасында болуы мүмкін, яғни оның денесі иммунитетті дамытпай тұрып. Сондықтан алғашқы 8 апта ішінде жаңа туған нәресте туберкулезбен ауыратын науқастардан, егер отбасында бар болса, оқшаулануы керек.
Ата-аналар вакцинация баланың ауырып қалу мүмкіндігін толығымен жоймайтынын білуі керек. Сондықтан олар туберкулездің алдын алу үшін басқа да шараларды жүзеге асыруы керек. Оларға мыналар жатады: баланы инфекциядан қорғау, дұрыс дене тәрбиесі, теңгерімді тамақтану, денені қатайту.
Санитарлық профилактиканың мақсаты — дені сау адамдарды туберкулез микобактериясымен жұқтырудың алдын алу. Туберкулезді жұқтырудың ең қауіпті көзі — тыныс алу жүйесі зақымданған және өкпенің ыдырауы бар науқастар. Мұндай науқастар жөтелгенде, түшкіргенде, қатты эмоционалды сөйлескенде немесе қақырықты түкіргенде қақырықтың ұсақ бөлшектері бар туберкулез қоздырғыштарының едәуір мөлшерін бөледі. Науқасты қоршаған ауада туберкулез микобактериясының едәуір мөлшері бар. Мұндай ауаның сау адамның тыныс алу жолдарына енуі инфекция мен ауруға әкелуі мүмкін.
Есіңізде болсын, туберкулезбен ауыратын адамның бірінші инфекциясы, әдетте, ашық ауада емес, жабық бөлмеде болады. Сондықтан үй-жайларды мүмкіндігінше жиі желдету маңызды, бөлмелерде жақсы желдету керек. Бөлмені тазалау туберкулез инфекциясының алдын алудың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Көп нәрсе бөлмені тазалау әдісіне байланысты. Сонымен, егер сіз жай ғана бөлмені құрғақ щеткамен сыпырсаңыз, еденнен көптеген ұсақ шаң көтеріледі, олар алдымен ауада қалқып кетеді, содан кейін қайтадан еденге, жиһазға, заттарға және т.б.
Сондықтан бүкіл пәтерді күн сайын дымқыл тазалау керек — бұл туберкулез микобактериясының таралуын және оның адам ағзасына енуін айтарлықтай болдырмайды. Терезелердің, қабырғалардың, жиһаздардың, едендердің және заттардың шаңын дымқыл шүберекпен сүрту керек.
Аурудың нәтижесі негізінен организмнің қарсылығына және оның қарсы тұру қабілетіне байланысты.
Спикер — Қалыкова Әсел Тоқанқызы
