Қазіргі уақытта зияткерлік меншік және оны заңнамалық реттеу Қазақстанның іскерлік және қоғамдық-саяси өмірінде үлкен маңызға ие болып отыр.
Зияткерлік меншік кез келген саладағы зияткерлік және шығармашылық қызметтің нәтижелеріне айрықша құқықтарды білдіреді. Сонымен, зияткерлік құқық ақпараттық өнімдерді, әдеби шығармаларды, ғылыми жұмыстарды, мәдениет, өнер пәндерін және еңбек салымдарының басқа да нәтижелерін шығармашылық арқылы жасайтын адамдардың қызметін, сондай-ақ осы адамдардың басқа жеке және заңды тұлғалармен қарым-қатынасын реттейді.
ҚР-да зияткерлік меншікті қорғау ҚР Конституциясы, ҚР «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» Заңы, ҚР «Тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері, географиялық көрсеткіштер және тауарлар шығарылған жерлердің атаулары туралы» Заңы сияқты заңнамалық актілермен, сондай-ақ Женева конвенциясымен және т. б. жүзеге асырылады.
Сауда саласындағы зияткерлік меншік құқығын бұзудың ішінде ең көп тарағаны-жалған сауда белгілері бар тауарларды сату.
Тауар белгісі, қызмет көрсету белгісі — «тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері және тауарлар шығарылған жерлердің атаулары туралы» ҚР Заңына сәйкес тіркелген немесе Қазақстан Республикасы қатысатын халықаралық шарттарға байланысты тіркеусіз қорғалатын, басқа заңды немесе жеке тұлғалардың тауарларын (қызметтерін) ажырату үшін қызмет ететін белгі. сөз, сурет, әріптік, сандық, көлемдік және кез-келген түстің немесе түс комбинациясының басқа белгілері.
Тауар белгісіне құқық куәлікпен куәландырылады. Тауар белгісіне куәліктің болуы тауар белгісін тіркеу фактісін, куәлікте көрсетілген тауарлар мен қызметтерге қатысты тауар белгісіне иесінің айрықша құқығын куәландырады.
«Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» ҚР Кодексінің 158 – бабына сәйкес басқа біреудің тауар белгісін, қызмет көрсету белгісін немесе тауар шығарылған жердің атауын заңсыз пайдалану тауарларды тәркілей отырып, Жеке тұлғаларға – жиырма, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға – отыз, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – қырық, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне-сексен айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғатынын түсіндіреміз.
Брендтің жалғандығы-бұл жалғандықтың ең көп таралған түрі, тіпті әйгілі брендтер де оған қарсы иммунитетке ие емес.
Қазақстан Республикасында қорғалатын тауар белгісін иесінің келісімінсіз ешкім пайдалана алмайды.
Мысалы, «APPLE» компаниясы өкілінің келіп түскен өтініші негізінде Әділет департаменті аталған өтініш бойынша тексеру жүргізді. Мәселен, Көкшетау қаласында орналасқан жеке кәсіпкерлер құқық иесінің арнайы рұқсатынсыз құрылғыларда «APPLE» тауар белгісін пайдаланды.
Көкшетау қаласының әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған сотының қаулысымен жеке кәсіпкерлер ҚР ӘҚБтК 158-бабында көзделген әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін кінәлі деп танылды және контрафактілік тауар тәркіленіп, әкімшілік айыппұл түрінде әкімшілік жазаға тартылды.
Сонымен қатар, ағымдағы жылдың басынан бастап әділет департаменті жеке кәсіпкерлерден келіп түскен өтініштер негізінде тауар белгілерін заңсыз пайдалану фактілері бойынша 8 тексеру жүргізгенін хабарлаймыз. Жүргізілген тексерулердің нәтижелері бойынша Департаментпен ҚР ӘҚБтК-нің 158-бабы бойынша 8 әкімшілік хаттама қозғалды және Ақмола облысының соттары тауар тәркіленіп әкімшілік айыппұл салды.
Бүгінгі таңда әділет органдарының басым міндеттерінің бірі зияткерлік меншік құқықтарын қорғау және қорғау саласында мемлекеттік саясатты қалыптастыру және іске асыру болып табылады. Өз сөзімен айтқанда, Әділет департаментінің міндеттері өңір тұрғындары арасында контрафактілік өнімдерге төзбеушілікті дамыту, бұзушылықтардың алдын алу және жолын кесу болып табылады.
Диана Конкаева,
Ақмола облысы әділет департаменті
Зияткерлік меншік құқықтары
бөлімінің бас маманы
