Қазіргі заманда әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті 90 жылдан астам уақыт бойы баршаға сапалы білім беретін, еліміздің білім беру жүйесінің тірегі және әлемдік алаңда маңызды рөлге ие болған оқу орнының жарқын үлгісі болып табылады.
Білім мен ғылымды Хәкім Абай атамыз өзінің 43-і қара сөзінде адамның туа біте бойында болатын қабілет емес, өмір бойы меңгерілетін «кәсіби» ұғым деп көрсетеді. Яғни, әр адам білім жинақтап, ғылыммен айналысу арқылы өзі-өзін жетілдіруге мүмкіндігі де, хақысы да бар. Ал, сапалы білім — бұл әр адамның әлеуетін ашуға және ертеңгі кемел адамдарды қалыптастыруға ықпал ететін мықты құрал деп айтуға болады.
Себебі, көп салалы, баршаға ортақ сапалы білім беру тек қана инновацияларды ғана емес, сонымен қатар терең тарих пен үлкен институционалды деңгейдегі тәжірибені талап етеді. Ал осы критерийлерге сәйкес әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетін ерекше атап өтуге болады.
Ұлы философ және ғалым Әл-Фарабидің есімімен аталған бұл университет мыңдаған студенттерге, зерттеушілерге және болашақ көшбасшыларға білім мен шабыт көзі болып табылады. Себебі, әл-Фараби Университеті — бұл білім беру мекемесі ғана емес, сонымен қатар еліміздің зияткерлік белсенділіктің, мәдениеттің нағыз орталығы. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті ұзақ тарихында керемет ғылыми, білім беру, мәдени жетістіктер мен табыстарға қол жеткізді. Университеттің ғалымдары, түлектері мен оқытушылары ғылым мен мәдениеттің әртүрлі салаларына үлкен үлес қосты. Алғашқы әдебиет факультетінде қызмет еткен Мұхтар Әуезов пен Зейнолла Қабдоловты айтсақ та, алпауыт үлесті дәйектеп тұр деп емін-еркін айтуға болады. Тіпті, ол тек Қазақстанда ғана емес, одан тыс жерлерде де білім мен ғылымды дамытуда маңызды рөл атқарады. Оның миссиясының маңызды бөлігі білімді және білікті қоғам құруға ықпал ететін халықтың барлық топтары үшін сапалы білімнің қолжетімділігін қамтамасыз ету болып табылады. Ендігі кезекте, баршаға сапалы жоғары білім берудегі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің маңызды рөл атқарғанын анықтау үшін келесі түйіндерге назар аударайық
Академиялық эксклюзивтілік, еркінділік пен адалдық, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті көптеген жылдар бойы білім беру сапасының жоғары стандарттарын қолдап келеді. Оның академиялық ерекшелігі тек Қазақстанда ғана емес, әлемдік ауқымда да танылған. Әр түрлі халықаралық аккредиттеулер мен рейтингтермен расталатын әлемдік стандарттар деңгейіндегі оқу бағдарламалары, оқыту және зерттеу сапасын көрсетеді. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті QS, ТHE, ARES сияқты ең беделді халықаралық рейтингтерге қатысады. Оның нәтижесі бойынша университет қазақстандық жоғары оқу орындары арасында талассыз көшбасшы болып табылады. Жоғары деңгейдегі сарапшылардың пікірін негізге алған тағы бір агенттік – Rank ProWorldwide Professional University Rankings ҚазҰУ-ды үздік деп таныды. Сонымен қатар, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ – «Asia Pacific Rank Pro World Leading Universities» рейтингінде ТОП-200 ішінде 176-орынға ие болып, Азия-Тынық мұхиты аймағындағы университеттер қатарына кірген қазақстандық ЖОО-лар арасында да алдыңғы орында. Айта кету керек, университеттің тану ауқымы академиялық қауымдастықтан әлдеқайда асып түсіп, қалың көпшілікте сапалы білім белгісіне айналған. Себебі, әлі күнге дейін бұл университеттің көптеген түлектер өздерін әртүрлі салаларда табысты жүзеге асырады, бұл олардың білім алуына дайындықтың жоғары деңгейін көрсетеді. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті сапалы білім беру баршаға қолжетімді екенін және оның Қазақстанда да, әлемде де білім беру, инновация және рухани даму орталығы болу мақсатын жалғастыруға дайын екенін дәлелдейді.
Қолжетімді жоғары білім, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті білім беру әлеуметтік мәртебесіне, қаржылық жағдайына қарамастан қолжетімді болуы тиіс деген іргелі қағидаттарды ұстанады. Осы қағиданы іс жүзінде жүзеге асыра отырып, университет әр тілек білдіруші үшін тең білім беру мүмкіндіктерін қамтамасыз етуге бағытталған түрлі бағдарламалар мен бастамаларды енгізеді. Бұл бағытта тәуелсіздік алғалы бері Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігімен етене жұмыс істеп, мемлекеттік грант иелерінің көп таңдауына арқау болып отыр. Нәтижесінде, бұл көптеген қаржылық не әлеуметтік мәселелерге қарамастан, қоғамға және мемлекетке ерен еңбек сіңіруге негіз болған мамандардың қалыптасуына елеулі әсер етті. Сонымен қатар, университет білім берудің қолжетімділігіне ықпал ететін бірқатар бағдарламаларды іске асырады. Осындай бастамалардың бірі-аз қамтылған отбасылардың студенттері мен талантты жастарға қаржылық қолдау көрсететін гранттар мен стипендиялар жүйесі. Бұл өзге сыртқы қорлармен серіктестік ету арқылы көптеген студенттерге қаржылық шектеулерге қарамастан білім туралы армандарын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Осындай мәселеге орай, университет қабырғасында «Advise» студенттерге көмек орталығы да ашылған.
Сонымен қатар, университет қашықтықтан білім беруді белсенді түрде дамытып, орналасқан жеріне қарамастан білім алуға мүмкіндік береді. Бұл әсіресе университет кампусына физикалық түрде қатыса алмайтындар үшін өте маңызды, бірақ білімге ұмтылады. Бұл уинверситеттің қарқынды сандық технологияларды еңгізіп жүрген Қазақстандағы білім беру бойынша көшбасшылар қатарында болуына септігін тигізіп жатыр.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті білім беруді және жалпы қоғамды дамытудың негіздерінің бірі ретінде ғылыми зерттеулер мен инновацияларға адал. Университет студенттер мен оқытушылар арасында ғылыми-зерттеу жұмыстарын белсенді қолдайды және ынталандырады. Университеттің маңызды ғылыми жетістіктері қоғамға айтарлықтай әсер етеді. Бұған технология, медицина, экология және басқа салалардағы инновациялық жобалар кіреді. Мұндай жетістіктердің мысалы ретінде ғалымдар мен білім алушылар көтеретін тақырыптар ішінде өзекті климаттың өзгеруімен күресудің жаңа әдістерін әзірлеу, ұлт денсаулығын жақсартуға бағытталған медициналық зерттеулер, сондай-ақ елдің экономикалық өсуіне ықпал ететін шешімдер секілді ұсыныстар жыл сайын түрлі әлемдік және беделді отандық басылымдарда жарияланады.
Әрі бұның одан сайын ілгерілеуіне университеттің халықаралық байланыстар мен ынтымақтастыққа үлкен мән береді. Университет әр түрлі елдердегі оқу орындарымен және ұйымдармен белсенді жұмыс істейді, бұл білім, мәдени құндылықтар мен тәжірибе алмасуға ықпал етеді. Бұл сондай-ақ Қазақстанның халықаралық байланыстарын нығайтады және әлемдік аренада елдің оң имиджін қалыптастыруға ықпал етеді. Бір ғана биология мен биотехнология факультетінде шет елдік жоғары оқу орындарымен, ғылыми ұйымдармен бірлескен ғылыми зерттеулер жүргізу, ғылыми қызметкерлермен, оқытушылармен, студенттермен алмасу үшін студенттердің академиялық ұтқырлығы бойынша 15 қолданыстағы ортақ халықаралық шарттар бар.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің заң факультеті елімізге мықты заңгерлер дайындап отырған қара шаңырақ. Заңгер – қиын, әрі күрделі, алайда өте қызықты және мәртебелі мамандық. Қазіргі таңда заң факультетінде заңтану, құқық қорғау қызметі мамандықтары бойынша жоғары білімді заңгер-мамандар дайындалады. Сонымен қатар, заң факультетінде магистратура және PhD докторантура мамандықтары бойынша білім беріледі. Бүгінгі таңда заң факультетінің ең күрделі ғылыми-тәжірибелік мәселелерді шешуге әлеуеті жетеді. Факультетте бір ҚР ҰҒА академиктері, 30 доктор мен профессор, 80-нен аса ғылым кандидаттары, доценттері, PhD докторлары жұмыс істейді.
Заң факультетінде Қазақстанның сапалы заңгерлік кадрларын қалыптастыру үшін аянбай еңбек етіп, білім мен тәрбие берген, мәртебелері таудай биік алпауыт-ұстаздарды: з.ғ.д., профессор С.З. Зимановты, з.ғ.д., профессор С.С. Сартаевты, з.ғ.д., профессор Е.І. Қайыржановты, з.ғ.д., профессор Ю.Г. Басинді, з.ғ.д., профессор Е.Ғ. Джакишевті атап өту керек.
Ғылыми-теориялық, ғылыми-тәжірибелік конференцияларды өткізу кезінде, заң факультетінің түлектері, қазіргі кезде ҚР Парламентінде, ҚР Үкіметінде, ҚР Президенті Әкімшілігінде, ҚР Жоғарғы Сотында, құқық қорғау органдарында қызмет ететін қызметкерлер өз баяндамаларымен қатысады, студенттерге арналған көшбасшылық дәрістерді оқиды.
Университет оқытушыларының басым көпшілігі шет тілдерін меңгерген, АҚШ-та, Еуропада, Түркияда және өзге де мемлекеттерде тағылымдамадан өтіп келген.
Қазіргі таңда Қазақ ұлттық университетінің стратегиялық мақсаты әлемдік деңгейдегі ғылыми-зерттеу университеті болу.
90 жылдық тарихына таяған университет Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың «адал азамат», Абай Құнанбайұлы ұсынған «толық адам», шығыс философиясындағы «кемел адам» үлгісіндегі әрбір адамның қалыптасуына, білім алуы мен тәрбиеленуіне ықпал етеді.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде тәрбие беруге көп көңіл бөлінеді. Қазақстанға адал азаматтар, елін, жерін, тарихын, мәдениетін, дәстүрін сүйетін, нағыз патриот, адамгершілік қасиеттері биік мамандар университетімізде – қара шаңырақта тәрбиеленеді.
Қорытындылай келе, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті қолжетімді және сапалы жоғары білім беретін, маңызды ғылыми зерттеулер әзірлейтін және халықаралық байланыстарды нығайтуға белсенді қатысатын білім беру мекемесінің жарқын үлгісі болып табылады. Оның тарихы мен жетістіктері университетті Қазақстан мен әлемнің білім беру және зияткерлік мұрасының маңызды элементіне айналдырады. Өйткені, сапалы жоғары білім бұл тек еліміздің ғана емес, жалпы адамзаттың болашаққа позитивті тұрғыда алдыға басуына итермелейді.
Досанов Мурат Ускимбаевич
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті заң факультеті қылмыстық құқық, қылмыстық іс жүргізу және криминалистика
кафедрасының аға оқытушысы, з.ғ.к.
Серікұлы Саулет
Қарабаева Жансая Абілқасымқызы
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
заң факультетінің магистранттары
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті сапалы жоғары білім беру, зияткерлік, мәдениет, ғылым орталығы