Қазақстан тарихында берік орныққан әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті жоғары білікті мамандарды даярлаудың ғасырлар бойғы өзені ағатын ең көне оқу орындарының бірі болып табылады. Осы тарихи ізден кейін Қазақстанның тәуелсіздігі кезеңінде ҚазҰУ дамудың жаңа серпініне және жоғары білім берудің әлемдік көшбасшыларында лайықты орын алу – өршіл миссияға ие болды.
Ұлы ғалым Әбу Насыр Әл-Фарабидің есімін университетке беру, Терең тамырлар мен мәдени мұраларға баса назар аудару осы жолдағы маңызды сәт болды. 1993 жылы Президенттің Жарлығымен ҚазҰУ тәуелсіз, өзін-өзі басқаратын мемлекеттік жоғары оқу орнына айналды, бұл оған Ұлттық мәртебе мен автономия берді.
2003 жылы Болоньядағы Университеттердің Ұлы Хартиясына қол қойып, ҚазҰУ өз тарихында жаңа тарау ашып, еуропалық білім беру кеңістігіне – Орталық Азия мен Қазақстанның жоғары оқу орындары арасында бірінші болып кірді. Білім беру процесіне халықаралық стандарттардың енгізілуімен университет «бакалавриат – магистратура – докторантура – постдокторантура» көп сатылы оқыту жүйесін енгізе отырып, белсенді бейімделді.
Бұл эволюция университеттің әлемдік стандарттар шеңберінде кадрларды сапалы даярлауға кепілдік бере отырып, қазіргі заманғы сын-тегеуріндерге сәйкес келуге деген ұмтылысын көрсетеді. Осылайша, ҚазҰУ жоғары білім әлеміндегі ықпалын арттыра отырып, өзінің шабыттандыратын саяхатын жалғастыруда.
Кейінгі жылдары ҚазҰУ өңірдегі жетекші білім беру институты ретіндегі өз ұстанымын бекітіп қана қоймай, оқытудың инновациялық әдістерін белсенді енгізді. Кадрларды даярлауға қойылатын халықаралық талаптар студенттерге икемді және дараланған білім беру жолын қамтамасыз ететін жаңа көп сатылы жүйені енгізудің қозғаушы күшіне айналды.
Бүгінгі таңда ҚазҰУ білім беру орталығы ғана емес, сонымен қатар бүкіл әлемнің ғалымдары мен студенттерінің назарын аударатын зерттеу қызметі болып табылады. Бірлескен зерттеу жобалары, академиялық алмасулар және халықаралық конференцияларға қатысу университеттің әлемдік білім беру көшбасшысы ретіндегі беделін нығайтуға ықпал етеді.
Кемелдікке ұмтыла отырып, университет әлемдегі жетекші оқу орындарымен ынтымақтастық бағдарламаларын дамытуды жалғастыруда. Осылайша, ҚазҰУ эволюциясы Қазақстанда және одан тыс жерлерде жоғары білім берудің болашағын қалыптастырудағы рөлін растай отырып, дәстүрлер мен заманауи білім беру тәжірибелерінің сәтті бірігуінің маңызды үлгісі болып табылады.
ҚазҰУ дамуының кезекті кезеңі «Қазақстан-2050» мемлекеттік стратегиясымен тығыз байланысты. Университет әлемдік деңгейдегі зерттеу университетіне айналуға ұмтылып, қойылған міндеттерге белсенді жауап береді. Әзірленген трансформация бағдарламасы ұлттық рейтингтердегі жетекші позициялар арқылы өзінің тиімділігін растай отырып, дәйекті түрде іске асырылуда.
Бұл жетістік университеттің бай тарихының және оқытушылардың, ғалымдар мен студенттердің бәсекеге қабілеттілігінің жоғары деңгейінің арқасында мүмкін болды. Корпоративтік басқарудың озық технологияларын енгізу, басқарудың перспективалы моделін құру және бизнес-процестерді оңтайландыру университетке заманауи сын-қатерлерге бейімделуге және студенттерді технологиялық инновацияларға дайындауға мүмкіндік береді.
Бүгінгі таңда ҚазҰУ ұлттық және халықаралық деңгейдегі стратегиялық міндеттерді шешу үшін айтарлықтай әлеуетке ие. Әлемнің жетекші университеттерімен бірлескен 500-ден астам білім беру бағдарламалары бар университет Болашақ білім беруді қалыптастыруға белсенді қатысады.
Жаһандық трендтерді ескере отырып, ҚазҰУ қазіргі заманғы қажеттіліктерді көрсететін жаңа бағдарламаларды енгізуге бағдарланған. «Нейроғылым», «креативті индустриялар», «цифрлық экономика» және басқалары сияқты бағдарламалар университеттің білім мен инновацияның негізгі салаларында көшбасшылыққа деген ұмтылысын көрсетеді.
ҚазҰУ Қазақстандағы ең ірі университет бола отырып, білім беру мен ғылыми зерттеулерде шешуші рөл атқарады. Еліміздің барлық аймақтарынан, сондай-ақ жақын және алыс шетелдерден 25000 студенті бар университет бірегей зияткерлік орталық болып табылады. 2000 — нан астам жоғары білікті оқытушылар, оның ішінде 1000-нан астам ғылым докторлары мен кандидаттары білім берудің жоғары стандартын ұсынады.
Ұлы ғалым Әбу Насыр Әл-Фарабидің атымен аталған ҚазҰУ білім беріп қана қоймай, ғылыми және инновациялық жобаларға белсенді қатысады. Жыл сайын 500-ден астам ғылыми жоба білім мен озық технологияларды қалыптастырудағы университеттің рөлін атап өтіп, елдің ғылыми-техникалық дамуының басымдықтары бойынша іске асырылуда.
Соңғы үш жылда 7,7 млрд теңгеден асатын жобалардың қаржылық бюджетімен ҚазҰУ ғалымдары ұлттық және халықаралық зерттеу және инновациялық бастамаларға белсенді қатысады. 400-ден астам патенттер мен авторлық куәліктер университеттің академиялық әлемдегі көшбасшылық мәртебесін растайтын ғылым мен технологияның әртүрлі салаларына қосқан елеулі үлесін көрсетеді.
Қорытындылай келе, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті Қазақстандағы ең көне білім беру институты ретінде ғана емес, сонымен қатар зияткерлік және ғылыми дамудың маңызды орталығы ретінде де әрекет етеді. Ұлы ғалым Әбу Насыр Әл-Фарабидің есімін беруден бастап жаһандық ғылыми жобаларға белсенді қатысуға дейінгі жол оның білім беру мен инновациядағы көшбасшылыққа деген ұмтылысын көрсетеді.
Университет әлемнің түкпір-түкпірінен талантты студенттер мен көрнекті ғалымдарды тарта отырып, әлемдік деңгейдегі зерттеу университетіне айналу бағдарламаларын сәтті жүзеге асыруда. Бәсекеге қабілеттіліктің жоғары деңгейімен, инновациялық технологиялармен және ұлттық және халықаралық жобаларға белсенді қатысумен университет білім беру және ғылыми жетістіктердің катализаторы ретіндегі беделін бекітуді жалғастыруда.
Айналасына ақыл-ойдың бірегей бірлестігін жинап, кең білім беру мүмкіндіктерін ұсына отырып, ҚазҰУ тек Қазақстанда ғана емес, әлемдік контексте де білім, ғылым мен инновацияның болашағын қалыптастыруды жалғастыруда.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
- https://www.kaznu.kz/ru/11657
- https://www.kaznu.kz/ru/3/news/one/26197/
- https://glavportal.com/materials/npf-termit-25-let-na-rynke-oborudovaniya-dlya-probirnogo-analiza
Балашов.Т.Т
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ заң факультетінің
қылмыстық құқық, қылмыстық іс жүргізу және
криминалистика кафедрасы қауымдастырылған профессоры, з.ғ.д
