Тәуелсіз еліміздің мемлекеттік тілін меңгерумен қатар, іс қағаздарын
мемлекеттік тілге көшіру – бүгінгі күннің өткір мәселесі, заман талабы болып отыр.
Қазіргі уақытта, сот жүйесінде мемлекеттік тілді қолдану аясы жыл өткен сайын артып келеді. Сот ісін жүргізу тілі ретінде басымдық — мемлекеттік тілге деген талап күшейтілді. Сот жүйесіндегі мемлекеттік тілдің дамуы — сот төрелігін жүзеге асырудағы басты аспектілердің бірі болып табылады.
Ата-заң – Конституция мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеруге кепілдік береді. «Тіл туралы» заңның 4-бабында: «Мемлекеттік тіл – мемлекеттің бүкіл аумағында қоғамдық қатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін және іс қағаздарын жүргізу тілі», — деп көрсетілген.
Қоғамның іргелі дамуымен қатар, мемлекеттік тілдің сот өндірісінде қолдану аясы, берік орнығуы, оның сапалық және сандық үлесінің артуы да аса маңызды. Сот ісін жүргізу тілінің мәні өте зор, өйткені сот ісін жүргізу тілі қағидатын іске асыру арқылы азаматардың қай ұлтқа жататындығына қарамастан сот алдындағы теңдігі қамтамасыз етіледі. Сот төрелігін жүзеге асыруда мемлекеттік тілді қолдануды жетілдірудің алғышарттарына талап қоюды мемлекеттік тілде беру, мекемелер арасында хат алмасуды толығымен мемлекеттік тілде жүргізу жатады. Сот ісін жүргізу тілінің мәні өте зор, өйткені сот ісін жүргізу тілі қағидатын іске асыру арқылы азаматтардың қай ұлтқа қарамастан сот алдындағы теңдігі қамтамасыз етіледі.
Қазақстан Республикасында сот ісін жүргізу қазақ тілінде жүргізіледі, сонымен бірге орыс тілі ресми түрде қолданылады, қажет болған жағдайда басқа тілдер де қолданылады. Басқа тілдерді қолданудың қажетті жағдайларына іс жүргізу әрекеттерін орындау және белгілі бір тілде шешімдер қабылдау сот ісін жүргізуге қатысушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін сақтауды қамтамасыз ететін жағдайлар кіреді.
Қазіргі күні республика соттарында сот төрелігін жүзеге асырушы судьялардың басым бөлігі қазақ тілін еркін меңгерген, сот төрелігін мемлекеттік тілде сапалы жүзеге асыра алатын тұлғалар, егер де халық сотқа қазақ тілінде жүгінетін болса немесе өкілетті органдар тергеуді мемлекеттік тілде жүргізсе, барлық өңірлерде сот істерін қазақ тілінде қарауға қауқарлы судьялар жеткілікті. Сондықтан еліміздің сот жүйесінде мемлекеттік тілдің мерейі қашан да жоғары деп айта аламыз.
Кузетаева Динара Зарыкбековна, Алматы қаласы Әуезов аудандық сотының судьясы
