12 маусым - Жалпыұлттық аза тұту күні

spot_img
spot_img
spot_img

КИІКТІҢ КӨБЕЙГЕНІ КІМГЕ ЗИЯН?

Құзырлы орындардың киіктерді ату жөніндегі шешімі қоғамда қызу талқылануда. Ұсынысты құптаушылар да, қарсы келушілер баршылық. Киіктің киелі аң екенін алға тартушылар бұл шараның табиғаттағы тепе-теңдікті бұзып, зұлматқа алып келер қате қадам екенінін айтып, сақтандыруда.

Алайда, биліктегі бастама көтерушілердің өз уәжі бар. Ондағылардың пайымынша, саны бір жарым миллионға жетіп қалған киіктер жайылымды жалаңаштап, фермерлерге орасан зор зиян келтіруде. Бүгінде осы жағдайдан шеккен зардаптың құны 78 млрд теңгеге пара-пар. Бұл жөнінде өткен аптада елордада өткен «Киік популяциясы санын реттеу» тақырыбындағы дөңгелек үстел барысында айтылды. Жалпы, қазіргі таңда киіктердің таралу кеңістігі Қазақстан, Өзбекстан, Ресей және Моғолия елін қамтиды. Әлемдегі киіктер түрі Қазақстан аумағын мекен етеді. Қолданыстағы заңнамаға сәйкес киік – аулауға жататын бағалы аңдардың тізіміне енгізілген. Бүгінде Қазақстандағы киіктердің 801 мыңы Оралда, 489 мыңы Бетпақдалада, 28 мыңы Үстіртте өмір сүруде. Олардың өсу қарқыны өте жоғары болып, орташа есеппен жылына 40 пайызға жетіп отыр. 1999 жылы Қазақстанда сайғақ өнеркәсібіне, одан табыс табатын өзге де кәсіптерге тыйым салынып, ол тек ғылыми мақсатқа ғана пайдаланылатын болды. Бұл шара 6 рет ұзартылды. Қолда бар жем-азық ресурсының киіктердің өсу қарқынына сәйкес келмеуі, ауылшаруашылығы өндірушілерімен текетірестің туындап, экономикаға залалдың келтірілуі, киіктер санының тым көбеюі салдарынан эпизотияның туындау қаупіне орай түз тағысын қолдан азайту қажет болып отыр. Осыған орай жиында сөз алған ЭГТРМ Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің төрағасы Нұрлан Қылышбаевтың айтуынша, бүгінде Зоология институтының ұсынысын ескере отырып, киік аулау тетіктерін анықтау жөніндегі жұмыс тобы құрылып жатыр. Бұл орайда қоғам алаңдаушылық танытқандай халықты киік санын реттеуге немесе атуға араластыру туралы мәселе көзделіп отырған жоқ. Реттеу шарасы браконьерліктің, бақылаусыз аңшылықтың артып кету тәуекелін болдырмау мақсатында жүзеге асырылмақ. Сонымен қатар, Зоология институтының ұсынысына сәйкес, киік аулауға мораторий мерзімін ұзарту да ұсынылды. Отырыс барысында Зоология институтының зертхана меңгерушісі Алексей Грачев киіктерді аулауға қолданыстағы тыйымды 2025 жылға дейін ұзарту қажеттігін айтты. Ол да киіктер санын реттеуді өкілетті органның мамандандырылған ұйымына жүктеу қажет екендігін құптады. Бұл шара ғылыми қорытындыға сәйкес оның биологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, өкілетті органның мамандандырылған ұйымының күшімен жүргізілмек. Осыған орай жиын барысында киік санын реттеу нәтижесінде алынған, табиғи жолмен өлгендерінен жиналған, браконьерлерден және кеденде тәркіленген мүйіздерді өкілетті органның мамандандырылған ұйымына оларды міндетті түрде түгендеу және таңбалай отырып жинауға мүмкіндік беру қажеттігі айтылды. Бүгінде құзырлы орын киік санын реттеуді бастағанға дейін оларды бақылауға жататын жабайы аң түрлері тізбесіне қосуды жоспарлап отыр. – Біз киіктердің санын «Охотзоопром» мамандандырылған ұйымының күшімен реттеуді ұсынамыз. Олар – киік дағысы мен миграция жолын білетін жоғары деңгейдегі мамандар. Сонымен қатар, «Охотзоопромның» ғана емес, жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі аумақтық инспекциялардың, табиғатты қорғау полициясының да бақылауында болуын ұсынамыз, – деді осы ретте Нұрлан Қылышбаев. Жалпы Қазақстанда киік санын реттеу 15 қыркүйектен бастап 30 қараша аралығына дейін жүргізілуі мүмкін. Бүгінде Зоология институты 2022 жылға арналған киік санын реттеудің биологиялық негіздемесін ұсынды. Оған сәйкес биыл Оралдағы киіктің 10 пайызы азайтылуы керек. Ал Қостанай мен Ақмола облыстарының аумағындағы бетпақдала популиясы үшін 2022 жылы есепке алынған санның 2,5 пайызын аулау ұсынылып отыр.

А.ТҰРМАҒАНБЕТОВА, «Заң газеті»

«Қазақ ұлттық өнер университеті» республикалық мемлекеттік мекемесінің ректоры бос лауазымына конкурс жарияланды

Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің «Қазақ ұлттық өнер университеті» республикалық мемлекеттік мекемесінің ректоры бос лауазымына орналасуға конкурс жариялайды.

Объявлен конкурс на занятие вакантной должности ректора республиканского государственного учреждения «Казахский национальный университет искусств»

Министерство культуры и информации Республики Казахстан объявляет конкурс на занятие вакантной должности ректора республиканского государственного учреждения «Казахский национальный университет искусств» Министерства культуры и информации Республики Казахстан.

Мемлекет басшысы Боао Азия форумы сессиясында сөз сөйледі

Мемлекет басшысы Боао Азия форумының пленарлық сессиясында сөз сөйледі.

Неге алматылық жүргізушілер қауіпсіздік белдігін таққанды ұнатпайды? Полиция статистикасы

Көптеген басқа қаладағы сияқты Алматыда да жүргізушілер мен жолаушылардың қауіпсіздік белдігін таққысы келмеу үрдісі сақталған.

Қазақстанда мемлекеттік қызметкерлерге жаңа тыйым салынуы мүмкін

Мәжіліс депутаты Елнұр Бейсенбаевтың айтуынша, ойын бизнесі, лотерея және лотерея қызметі туралы заң жобасы аясында мемлекеттік қызметшілерге құмар ойындарға тыйым салу мәселесі қарастырылып жатыр.