– Медицина саласын таңдауыңызға не түрткі болды?
– Медицина саласын таңдауыма ең алдымен адам өміріне араша түсуге деген ниет себеп болды. Бұл – үлкен жауапкершілік пен ізгілікке толы мамандық. Университетте оқып жүргенде теорияны практикамен ұштастырғанда бұл салаға деген көзқарасым тереңдей түсті. Əсіресе алғашқы жұмыс күнімде дəрігерлердің ауыр науқасты аман алып қалған əрекеттері мен үшін шешуші сəт болды. Сол кезде дəрігер болу тек мамандық емес, миссия екенін терең түсіндім.
– Медицина қызметкерлерінің қоғамдағы қазіргі мəртебесі мен əлеуметтік жағдайы жайлы не айтар едіңіз?
– Соңғы жылдары медицина қызметкерлерінің мəртебесі артты деуге болады. Əсіресе, пандемия кезінде қоғам олардың еңбегін терең түсінді. Алайда əлеуметтік жағдайы, əсіресе ауылдық жерлерде, əлі де толық шешімін тапқан жоқ. Жалақы, тұрғын үй мəселесі, кəсіби даму мүмкіндіктері секілді аспектілер əлі де қолдауды қажет етеді.
– Медицина қызметкерлерінің міндеттері мен еңбек жағдайларына қатысты қандай мəселелерге ерекше тоқталар едіңіз?
– Ретімен айтсам бұл салада мынадай мəселелер бар: Жұмыс жүктемесінің көптігі. Медициналық жабдықтардың жетіспеушілігі. Жалақының бəсекеге қабілетті болмауы. Қағазбастылық (электронды жүйелердің жеткілікті дамымауы). Психологиялық күйзеліс пен күйіп кету синдромы. Əлеуметтік қорғаныстың жеткіліксіздігі. Осы тұста Қазақстандағы денсаулық сақтау жүйесінің басты артықшылықтары мен проблемаларына да тоқтала кетейін. Мен артықшылық деп міндетті əлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі, цифрландыру үрдісінің басталуы, қоғамдық денсаулық сақтау бағдарламаларының дамуын айтар едім. Ал проблемаларына аймақтардағы медицина сапасының əркелкілігі мен кадр тапшылығы, жабдықталу мəселелері, көптеген емханаларда ескі инфрақұрылым, жаңа технологияларды енгізудің баяу жүруін жатқызуға болады.
– Ауыл мен қаладағы медициналық қызмет сапасы арасында қандай айырмашылықтар мен проблемалар бар деп ойлайсыз?
– Ауыл мен қала арасында айтарлықтай айырмашылық бар. Мəселен, кадр тапшылығы ауылда көбірек сезіледі. Жабдықталу деңгейі төмен. Инфрақұрылым мен жол қатынасы нашар болғандықтан жедел жəрдем жетуі өз алдына бөлек мəселе. Ауыл тұрғындарына күрделі тексерулер немесе маман кеңесін алу үшін қалаға баруға тура келеді. Бұдан бөлек, ауылдық жерлерде медицина қызметкерлеріне қатысты да біршама қиындықтар бар. Бұл жерде ең алдымен тұрғын үй мəселесін айтуға болады. Отбасы мүшелерінің білім алуы немесе жұмыспен қамтылуы, маман ретінде өсу мүмкіндігінің шектеулілігі, жаңа технологияларға қолжетімділіктің төмендігі, қоғамдық көліктің болмауы, алыс ауылдарға жетудің қиындығы секілді бірқатар жағдайлар сабақталып кете береді.
– Ауылдық амбулаториялар мен ауруханаларда жабдықталу, кадр тапшылығы, науқастарға қолжетімділік мəселесі қалай шешілуде?
– Өңірлерде мемлекеттік бағдарламалар арқылы жабдықтар жаңартылуда, бірақ қарқыны баяу. «Дипломмен ауылға» бағдарламасы арқылы кадр тарту жүргізілуде, бірақ ол жеткіліксіз, бұл мəселе өкінішке қарай кадр тапшылығын жоя алмай отыр. Телемедицина аймақтарда енгізіле бастады – бұл кейбір кеңестерді қашықтан алуға мүмкіндік береді. Кейбір облыстарда жылжымалы медициналық кешендер (мобильдік клиникалар) жұмыс істеп тұр Ауылдық жерлердегі медицинаға жас мамандарды тарту керек дейміз. Бірақ ондай əрекеттер үшін ең алдымен жастарға əрине мемлекет тарапынан қолдау мен ынталандыру маңызды. Ол үшін баспана беру (немесе жалдау құнын субсидиялау), қосымша жалақы үстемақысы, кəсіби даму курстарына қолжетімділік, жақсы инфрақұрылым (жол, мектеп, балабақша), маманның отбасына да жұмыс, оқу жағынан жағдай жасау секілді бағдарламалар қолға алыну қажет.
– Медициналық қызмет сапасын арттыру үшін ауылдық жерде қандай нақты қадамдар жасалу қажет?
– Медициналық мекемелерді заманауи жабдықтармен қамтамасыз ету маңызды. Бұл сұраққа қатысты өз тарапымнан тағы да мынадай өзекті мəселелерді: дəрігерлер мен мейірбикелер үшін тұрақты оқыту курстарын енгізу, телемедицинаны кеңінен дамыту, көлікпен қамтамасыз ету (жедел жəрдем көліктері), ауыл тұрғындарына денсаулық туралы білім беру шараларын ұйымдастыруды ұсынар едім. – Денсаулық сақтау саласына қандай жаңартулар керек? Электронды денсаулық жүйесін (E-health) толық енгізу; Медициналық сақтандыру жүйесін жетілдіру; Жеке сектор мен мемлекеттік қызмет арасындағы серіктестікті күшейту; Медицина қызметкерлерінің құқығы мен қорғалуын заңмен нақтылау; Медициналық этиканы күшейту жəне халықпен байланыс орнату механизмдерін дамыту керек.
– Шынайы сұхбатыңызға көп рақмет.
Сұхбаттасқан Шолпан КӨПІРБАЙ, «Заң газеті»
