Кедейлік – адамзат дамуына кедергі келтіретін ең күрделі және өзекті мәселелердің бірі. Бүгінгі таңда әлемде миллиондаған адам негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндігі жоқ: жеткілікті тамақ, баспана, білім және денсаулық сақтау қызметтері. Біріккен Ұлттар Ұйымының Тұрақты даму мақсаттарының 1-ші тармағы – “Кедейлікті жою” осы мәселені шешуге бағытталған.Кедейлік – адамның физикалық, әлеуметтік, экономикалық қажеттіліктерін қанағаттандыруға жеткілікті ресурстардың болмауы. Әлемдік стандарттарға сәйкес, күніне 2,15 АҚШ долларынан аз табыс табатын адам шектен тыс кедейлік шегінде өмір сүреді.Кедейліктің негізгі себептері:бай мен кедей арасындағы алшақтықтың артуы көптеген елдерде кедейлікті тереңдетуде. Табыс көздерінің әділетсіз бөлінуі халықтың әл-ауқатына кері әсер етеді.Сапалы білімге қол жеткізе алмаған адамдар еңбек нарығында бәсекеге қабілетті бола алмайды, бұл олардың табыс көздерін шектейді.Жұмыс орнының болмауы немесе төмен жалақы халықтың табыс деңгейін төмендетіп, кедейлікке әкеледі.Табиғи апаттар мен климаттың өзгеруі ауыл шаруашылығына кері әсерін тигізіп, ауылдық аймақтардағы халықтың табысын азайтады.Соғыстар, жемқорлық және нашар басқару елдің экономикалық дамуын тежеп, халықтың тұрмыс жағдайын нашарлатады.
Кедейлік – жаһандық деңгейдегі ең өткір әлеуметтік-экономикалық мәселелердің бірі. Әлемде миллиондаған адам негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыра алмай, өмір сүру деңгейінің төмендігінен зардап шегуде. Оның себептері әртүрлі болғанымен, оны жоюға бағытталған шаралар нақты және жүйелі болуы тиіс. Әрбір мемлекеттің міндеті – экономикалық және әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз ету арқылы өз азаматтарына лайықты өмір сүру жағдайын ұсыну. Кедейлікті еңсеру – тек экономикалық мақсат қана емес, бұл адам құқықтарын құрметтеу мен әділетті қоғам құру жолындағы маңызды қадам.Әл Фараби атындағы ҚазҰУ қылмыстық құқық, қылмыстық іс жүргізу және криминалистика кафедрасының білім алушыларымен жоғарыда аталған өзекті мәселе төңірегінде дөңгелек үстелде талқыладық.Білім алушылар кедейлік тақырыбын толық зерттеп,салдарына және негізгі себептеріне тоқталып өтті.Студенттер кедейлікті азайтуға тың пікірлер білдірді:
1.Халықтың табысын арттыру үшін әділетті салық жүйесін енгізу, шағын және орта бизнеске қолдау көрсету маңызды.
2.Кедейлікті еңсерудің ең тиімді жолдарының бірі – білімге қолжетімділікті қамтамасыз ету. Білімді ұрпақ кедейлік циклін бұза алады.
3.Жаңа жұмыс орындарын құру және лайықты еңбек шарттарын жасау.
Кедейлік – барлық қоғамға ортақ мәселе. Оны жою үшін мемлекеттік деңгейде нақты қадамдар жасалып, әрбір азаматтың белсенді рөлі маңызды. Экономикалық өсім, әлеуметтік әділеттілік және тең мүмкіндіктер – кедейлікті еңсерудің басты жолдары. Елімізде кедейлік азайған сайын, қоғам әлдеқайда тұрақты әрі қуатты бола түседі.
Бисенова М.Қ.,
әл-Фараби атындағы
ҚазҰУ Заң факультеті қылмыстық
құқық, қылмыстық іс жүргізу және
криминалистика кафедрасының доценті, з.ғ.к
