Мемлекеттік қызметке меритократия қағидаттарына және мансаптық саты бойынша болжамды ілгерілеуге негізделген тағайындаулар тән елдер экономикалық өсудің жоғары қарқынымен байланысты.
Тағайындау және жоғарылату мемлекеттік қызметтегі меритократия қағидаттарына негізделген кезде, бәріне әділ және тең көзқарас туралы айтуға болады.
Президент мемлекеттік қызметтегі кадрлық процестерді автоматтандыруға баса назар аударды. Бұл жаңалық артық бюрократия мен субъективті факторлардан арылуға көмектеседі, бұл мамандарды іріктеу мен насихаттауды ашық және әділ етеді. Автоматтандыру қызметкерлердің нақты жетістіктері мен көрсеткіштеріне негізделген шешімдер қабылдау үшін деректер мен технологияларды пайдалануға мүмкіндік береді.
Жаңа ережелерді атап өту керек және іріктеу процестерін белсенді түрде цифрландырады. Сонымен, портал арқылы e-Qyzmet.gov.kz үміткерлер конкурстарға онлайн режимінде, орынға байланбай қатыса алады. Процедура объективті бола бастады: жүйе қатысушыларды нөмірлерді беру арқылы иесіздендіреді, ал тәуелсіз прокторинг әр кезеңнің ашықтығын қамтамасыз етеді. Бұл меритократияның жарқын мысалы, үміткерлерді тек өз еңбегі мен кәсіби қасиеттері бойынша алға жылжытуға бағытталған.
Мемлекеттік қызметтегі меритократиялық принциптер мемлекеттік қызметшілердің уәждемесіне де айтарлықтай әсер етеді, ал дәлелді және сенімді Мемлекеттік қызмет мақсаттарға сәтті қол жеткізу және кәсіби мемлекеттік қызметтің тұрақты дамуы үшін үлкен маңызға ие болады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметін дамытудың 2024 — 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасына сәйкес меритократия қағидаты мемлекеттік қызметті кәсібилендіруде түйінді болып табылады. Оны қолдану мемлекеттік қызметтің мансаптық және позициялық модельдерінде айтарлықтай айырмашылыққа ие. АҚШ, Канада, Финляндия, Жаңа Зеландия, Норвегия және Швейцарияның позициялық моделінде мемлекеттік және жеке секторлардағы құзыреттер мен тәжірибелерге баса назар аударылады. Франция, Германия, Италия, Мексика, Португалия және Испанияның мансаптық моделінде мемлекеттік қызметтегі жетістіктер мен жетістіктер маңызды. Ұлыбританияда, Нидерландыда және Бельгияда жоғарыда аталған модельдердің ең жақсы құралдарының үйлесімі бар гибридті модель қолданылады.
Меритократия, сөзсіз, өзін-өзі анықтайтын игілікке ұқсайды: ол жақсы нәтижеге жету үшін әділ жүйені ұсынады.
Мәселен, Алматы қаласында ағымдағы жылдың 9 айында жергілікті атқарушы органдарда тағайындалған мемлекеттік қызметшілердің жалпы санының 81% — ы меритократия бойынша мансап сатысы бойынша көтерілді.
Меритократия қоғамның барлық салаларындағы талантты және еңбекқор адамдарға алға жылжу құралы мен бүкіл қоғамның әл-ауқатына үлес қосу мүмкіндігін бере алады. Бұл әлеуметтік ұтқырлықтың қуатты құралы бола алады және адамдарды қолдан келгеннің бәрін жасауға және өз әлеуетін толық жүзеге асыруға шақырады. Сонымен қатар, ең жақсы және қабілетті ел басқарылатын ел басқаларға қарағанда жақсы басқарылатыны сөзсіз және мұндай қорытындыға негізделген дәлелдер бар.
Венера Мурзагельдинова, Мемлекеттік қызмет басқармасының
басшысы ҚР Агенттігінің мемлекеттік
қызмет істері Алматы қ. бойынша департаменті
Меритократия в действии
