Елімізде 2024 жылы ресми зейнеткерлік жас ер адамдар үшін — 63 жас, әйелдер үшін — 61 жас. Бірақ кейбір қазақстандықтар қажетті жасқа толмаса да, зейнетке шыға алады. Кімнің мерзімінен бұрын зейнетке шығуға құқығы бар? Massaget.kz тілшісі нақты нұсқаулық дайындады.
Зейнетке ерте шығуға кімдерде мүмкіндік бар?
7 жылдан астам қауіпті өндірістерде жұмыс істейтін қазақстандықтар (55 жастан бастап). Олар арнайы әлеуметтік төлемді алу үшін зиянды өндірістегі қызметінен босатылады немесе жеңіл жұмысқа ауыстырылады. болып табылады.
Қауіпті өндірісте кемінде бес жыл жұмыс істейтіндер (ерлер үшін де, әйелдер үшін де 50 жастан бастап).
Еңбек сіңірген жылдары бар, яғни белгілі бір кәсіби қызметте еңбек өтілі бар азаматтар. Мысалы құқық қорғау органдарының қызметкерлері, әскери қызметкерлер, ерекше маңызды және құпия хат-хабарлардың курьерлері (фельдъегерлік қызмет).
Алайда кейбір құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне жасы бойынша немесе еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері ерте тағайындалмайды. Олар:
- Конституциялық Соттың өкілеттіктері лауазымда болу мерзімінің өтуіне байланысты тоқтатылған, ай сайынғы өмір бойы күтіп-бағуды алатын судьялар;
- ай сайынғы өмір бойы қолдау алатын отставкадағы судьялар.
Сонымен қатар, еңбек сіңірген жылдары үшін 2012 жылдан бастап арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және нысанды киім кию құқықтары жойылған азаматтар, сондай-ақ 2022 жылдың шілдесінен және 2023 жылдың қаңтарына дейін Ішкі істер органдарында қысқартуға ұшыраған, бірақ сол кезде 12 жылдан астам еңбек сіңірген жылдары болған медицина қызметкерлері зейнетке ерте шыға алады. Оған қоса, оларға тергеу изоляторларында немесе қылмыстық-атқару жүйесінің мекемелерінде орналасқан медициналық ұйымдарда жұмысын жалғастыру туралы шарт қойылады.
Әйел қандай жағдайда зейнетке ерте шыға алады?
Қазақстанда 5 және одан да көп бала туған немесе асырап алған және оларды 8 жасқа дейін тәрбиелеген әйелдер 53 жаста зейнеткер атана алады.
Зейнетке ерте шығу үшін еңбек өтілі қандай болуы қажет?
Мемлекет ерте зейнетке шығуға тыйым салмағанымен, маңызды нюанс бар. Заңнамада уақытынан бұрын зейнеткер атану үшін қажетті еңбек өтілінің жылы көрсетілмеген, оның орнына зейнетақы жинағының сомасы бар. Яғни мерзімінен бұрын зейнетке шыққысы келетін азамат неғұрлым жас болса, оның БЖЗҚ-да жиналған қаражаты соғұрлым көп болуы тиіс.
Зейнетке мерзімінен бұрын шығу үшін не істеу керек?
Зейнетақы төлемін ерте алу мүмкіндігі заңнамада тек зейнетақы аннуитеті ретінде қарастырылған. Яғни зейнетақы аннуитетін ресімдеген салымшылар белгіленмен мерзімінен 8 жыл бұрын ала алады. Ол үшін азамат осындай қызметті ұсынатын сақтандыру компаниясымен шарт жасасуы тиіс. Содан кейін зейнетақы қоры компанияға барлық жинақты аударады, компания клиентке зейнетақы сақтандыру төлемін өмір бойы төлейді. Сақтандыру компаниясымен шарт жасасу және зейнеткерлікке ерте шығу үшін салымшының жынысы мен жасына байланысты өзгеретін жеткілікті ақша жинау қажет.
Сақтандыру компанияларынан төлемдер жыл сайын 7 пайызға индекстеледі.
Қандай құжаттар дайындау керек?
Төлемдерді алуға өтінішті «Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру» қызметіне Электрондық үкімет порталы арқылы беруге болады.
Құжаттар тізімі:
- жеке куәлік;
- еңбек кітапшасы (немесе мұрағат мекемелерінің анықтамалары);
- білім туралы құжат;
- әскери билет немесе қорғаныс басқармасының анықтамасы;
- неке туралы куәлік;
- балалардың туу туралы куәліктері;
- жұмыс істемейтін ананың жас балаларға күтімін растау үшін растайтын құжаттардың бірі (мысалы, балалардың жеке куәлігі, неке туралы куәлік немесе бұзу туралы куәлік, балалардың қайтыс болуы туралы куәлік және т. б.) ұсынылады.;
- «жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын оңалту туралы» прокуратура органдары берген оңалту туралы анықтама;
- I топтағы мүгедекті, II топтағы жалғызілікті мүгедекті және жасына байланысты зейнеткерді, бөгде адамның көмегіне мұқтаж қартты, 80 жасқа толған қартты, 18 жасқа дейінгі мүгедек баланы күту дерегін және кезеңін растайтын сот шешімі;
- жұбайының (зайыбының)шетелде тұрғанын растайтын құжат;
- әскери қызметшінің жұбайының (зайыбының), арнаулы мемлекеттік орган қызметкерінің мамандығы бойынша жұмысқа орналасу мүмкіндігі болмаған жерлерде тұрғанын растайтын құжат;
- тарихи отанында тұрақты тұру үшін Қазақстанға келген этникалық қазақтардың шығу еліндегі еңбек қызметін растайтын құжат.
