Сыбайлас жемқорлық – кез келген мемлекеттің дамуына кедергі келтіретін күрделі мәселе. Қазақстан Республикасы бұл құбылыспен күресу үшін кешенді шаралар қабылдап, заңнамалық және институционалдық негіздерді жетілдіруде.
Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің негізгі құқықтық құжаты – 2015 жылғы «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заң. Бұл заң сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың мақсаттары мен міндеттерін, сондай-ақ осы саладағы мемлекеттік органдардың құзыретін айқындайды .
Сонымен қатар, 2022-2026 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың жаңа тұжырымдамасы бекітілді. Бұл құжат сыбайлас жемқорлықтың алдын алу, оны жою және қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру бойынша негізгі бағыттарды белгілейді .
Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес, сыбайлас жемқорлық қылмыстарға негізінен лауазымды қылмыстар жатады. Өмір көрсеткендей, қызмет өкілеттігін теріс пайдалану, билікті не қызметтік өкілеттікті асыра пайдалану, пара алу, пара беру, парақорлыққа делдал болу, қызметтік жалғандық жасау, көрінеу жалған сөз жеткізу, сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап ету, көрінеу жалған жауап беру, сарапшының жалған қорытыңдысы немесе қате аудару, жалған жауап беруге немесе жауап беруден жалтаруға, жалған қорытынды беруге не қате аударуға сатып алу, лауазымды адамдардың сот үкімін, сот шешімін немесе өзге де сот актісін орындамау, осындай қылмыстардың барлығы жемқорлық сыбайластық байланыстарды пайдалану арқылы жасалады.
Сыбайлас жемқорлық әлеуметтік – экономикалық даму, нарықтық экономиканы құру инвестициялар тарту процесін баяулататын және демократиялық мемлекеттің саяси және қоғамдық институттарына кері әсер ететін, елдің даму болашағына айтарлықтай қауіп төндіретін құбылыс.
Сонымен қатар сыбайлас жемқорлықпен пәрменді күресу үшін халықтың құқықтық сауатсыздығын жоятын, құқықты түсіндіру жұмысының деңгейі мен сапасын арттыру керектігінің маңызы зор. Халық өздерінің құқықтарын, өздеріне қарсы қандай да бір құқыққа қайшы іс-әрекет жасалған жағдайда қандай іс-қимыл қолдану керектігінің нақты жолдарын толық білулері қажет. Конституциялық тәртіпті қорғау, сыбайлас жемқорлықпен күрес аясында тиімді, бірыңғай жалпы мемлекеттік саясат жүргізу, мемлекет пен азаматтардың өмір сүруінің барлық салаларында сыбайлас жемқорлық пен оның көріністері деңгейін төмендету, қоғамның мемлекетке және оның институттарына сенімін нығайту бүгінгі күндегі басты мақсат болып табылады.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі құрылды. Бұл орган сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты қалыптастырумен қатар, мемлекеттік органдардың алдын алу шараларын үйлестірумен айналысады .
Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте заңнамалық және институционалдық шараларды жетілдіру арқылы айтарлықтай жетістіктерге жетті. Бұл бағыттағы жұмыстар қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыруға және оның деңгейін төмендетуге бағытталған.
Мұғалжар аудандық сот әкімшсінің
аға сот приставы Б.А.Баимбетов
