Қазақстанның әскери-әуе күштері жаңа A-400M ұшағын игеру және ұшуды жетілдіру бойынша қарқынды жаттығулар өткізуде. Бұл ұшақ еуропалық Airbus Military авиаконцернінен Қазақстан әскерінің қажеттіліктері үшін жеткізілген жаңа буын әуе кемелерінің қатарында. Қазақстан Қорғаныс министрлігі мен еуропалық компания арасындағы келісімшарт тек ұшақ жеткізумен шектелмей, ұшу және инженерлік персоналдарды оқыту, сондай-ақ техникалық қолдау көрсету шараларын да қамтиды. Осы орайда, алғашқы ұшу оқу-жаттығулары Алматы авиациялық базасында Airbus Military мамандарының қатысуымен жүзеге асырылды. Әскери экипаж Алматы–Талдықорған бағыты бойынша және кері қайту маршрутында ұшу жаттығуларын орындады.
Подполковник Руслан Берікұлы Шажалиев, Қазақстан Республикасының Қарулы күштері мен десантты-шабуылдау әскерлері басқармасы әуе-десанттық дайындық бөлімінің аға офицері, A-400M ұшағының Қазақстан қарулы күштері үшін стратегиялық маңызын атап өтті:
– “Бұл ұшақ ең алдымен Қазақстан Республикасының қарулы күштеріне арналған, себебі заманауи қарулы күштерге жедел әрі тиімді шешім қабылдайтын құралдар қажет. A-400M ұшағының жүк көтеру қабілеті жоғары және жеке құрамды десант әдісімен немесе қону әдісімен тасымалдауға мүмкіндік береді. Мәселен, бір уақытта 120 десантшыны тасымалдай алады. Сонымен қатар, бұл ұшақ әртүрлі техника мен қару-жарақты, оның ішінде шағын және шектеулі алаңдарда қажетті жүктемелерді тасымалдауға қабілетті. Оның ең үлкен артықшылығы – арнайы дайындалған ұшу-қону жолағын талап етпейді. Ұшақ ұзындығы небары 900 метр болатын топырақ немесе дайындалған алаңдардан да ұша алады. Осыған байланысты біз бұл ұшаққа десантты-шабуылдау әскерлерінде қолданылатын парашют жүйелерін бейімдеу жұмыстарын бастадық.”
Подполковник Шажалиевтің айтуынша, Қазақстанның Қарулы күштері бұған дейін пайдаланылып келген С-295 ұшағында парашют жүйелерін сәтті бейімдеген. Бұл жүйелер тек жеке құрамды ғана емес, сонымен қатар жүктің түрлі түрлерін – жүк парашюттерін де қолдануға мүмкіндік берді. Осы тәжірибе негізінде A-400M ұшағына да осындай жүйелерді бейімдеу жоспарлануда:
– “Біз бұл ұшаққа да жеке құрамның парашюттік жүйелерін және жүк тасымалдауға арналған парашюттік жүйелерді толық бейімдеп, жеке құрамды және жүктемелерді тастауға пайдаланатын боламыз. Бұл, әсіресе, ПГС, УПДММ, ПДММ сияқты арнайы жүктемелерді және техниканы десанттауға арналған.”
A-400M ұшағын толық бейімдеу жұмыстары қазірдің өзінде басталды. Жақында Талдықорған қаласында “Арлан” техникасын ұшаққа бекіту және тасымалдау сынағы сәтті өтті. Бұл сынақ техниканы парашют әдісімен немесе қону әдісімен десанттаудың мүмкіндігін дәлелдеді. Подполковниктің айтуынша, алдағы уақытта нақты десанттау жұмыстары жүргізіледі:
– “2025 жылы біз жеке құрамды десанттауды бастаймыз. Бір рейсте 120 десантшыны десанттау жоспарланып отыр. Мұндай ауқымды жұмыс Қазақстанның қорғаныс қабілетін жаңа деңгейге көтеріп, әскердің стратегиялық міндеттерін орындауда шешуші рөл атқарады.”
Қазақстан Республикасының Қарулы күштері 21751 әскери бөлімінің командирі, полковник Абдымажит Джанахметов A-400M ұшағының Талдықорған аэродромында оқу-жаттығу ұшуларының өтуіне қатысты пікір білдірді. Оның айтуынша, Талдықорған аэродромы заманауи талаптарға сай және мұндай деңгейдегі әуе кемелерін қабылдауға толықтай дайын.
– “A-400M ұшағының оқу-жаттығу ұшулары Алматы қаласының маңындағы Талдықорған аэродромында өткізілуі кездейсоқ емес. Алматы әуежайы тұрақты түрде жүктемесі жоғары болғандықтан, жоғары басшылық Талдықорған аэродромын пайдалануға шешім қабылдады. Бұл жерде ұшу алаңының техникалық жағдайы толық талаптарға сай. Ұшу-қону жолағы жақында ғана жөнделіп, барлық параметрлері заманауи ұшақтарды қабылдауға мүмкіндік береді. Ұзындығы мен сапасы оқу-жаттығу ұшуларына да, үлкен көлемдегі жүктемелерді тасымалдауға да лайықты,” – деді полковник.
Полковник Джанахметовтің айтуынша, Талдықорған аэродромы қажетті материалдық-техникалық базамен толық жабдықталған. Бұл жерде ұшақтарды отынмен қамтамасыз ету, техникалық қызмет көрсету және жердегі ұшу-қону операцияларын жүргізу бойынша ешқандай мәселе жоқ.
– “Ұшақ қазір ұшу және қону, айналым бойымен ұшу, сондай-ақ маршруттық жаттығуларды орындауда. A-400M 2024 жылдың 5 желтоқсанында Қазақстанға келгеннен кейін бірден Талдықорған аэродромында жаттығулар басталды. Өткен аптада бұл ұшақтың мүмкіндіктері тексерілді: екі БТР және екі ‘Арлан’ бронетехникасын жүктеп, Балқаш аэродромына барып-қайту операциясы сәтті аяқталды. Бұл ұшақ өзіне жүктелген барлық міндеттерді толықтай орындап шықты,” – деп толықтырды ол.
Талдықорған аэродромының ұшу-қону жолағының қазіргі жағдайы ерекше атап өтуге тұрарлық. Полковниктің айтуынша, ұшу жолағы соңғы рет 10 жыл бұрын жөнделгенімен, бүгінгі күнге дейін мінсіз жағдайда.
– “Ұшу-қону жолағының сапасы өте жоғары деңгейде. Жолақтың жағдайы алғашқы жөндеуден кейінгі күйіндей керемет сақталған. Біз аэродромды ұдайы күтіп-ұстауға және техникалық қызмет көрсетуге баса назар аударамыз. Біздің аэродромға қонатын барлық әуе кемелері тек оң пікірлер білдіреді. Барлық қажетті инфрақұрылым мен материалдық базаға ие болғандықтан, өзге авиациялық базалардың ұшақтары да осында оқу-жаттығу ұшуларын орындайды,” – деп атап өтті полковник Абдымажит Джанахметов.
арнайы отряд командирі, подполковник Асылбек Жұмабаев
Подполковник Асылбек Жұмабаев: «A-400M ұшағы – көпфункционалды, заманауи әуе техникасы»
– “Бүгін оқу-жаттығу ұшулары өткізілді, соның ішінде командирлер мен екінші пилоттарды дайындау жұмыстары жүргізілді. Бұл процесс тұрақты түрде жалғасуда. Соңғы үш ай ішінде біз Airbus компаниясымен бірлесіп жұмыс жасап келеміз. Олар бізге ұшақтың барлық мүмкіндіктері мен сипаттамаларын жан-жақты көрсетуде. Техника жаңа болғандықтан, біз оқу-жаттығу ұшуларын жиі өткізуге тырысамыз,” – деді подполковник.
A-400M ұшағының алғашқы сынақтары барысында Балқаш, Ақтау және Атырау қалаларына ұшу жүзеге асырылды. Сонымен қатар, Талдықорған аэродромында бірқатар оқу-жаттығу ұшулары орындалған. Подполковниктің айтуынша, қазіргі уақытта екі экипаж дайындықтан өтіп үлгерген.
– “Екі экипаж дайындалды, бұл ұшақ тоқтап қалмауы үшін қажет. Бірінші экипаж демалысқа кеткенде, екінші экипаж әрдайым дайын болады. Экипаж құрамына үш адам кіреді: экипаж командирі, командирдің көмекшісі және жүктеу мен түсіру жұмыстарын жүзеге асыратын маман – жүктеу шебері,” – деп түсіндірді подполковник Жұмабаев.
Подполковник Жұмабаев ұшқыштарды оқыту процесі ерекше назарды талап ететінін атап өтті:
– “Біз әрқашан дайындық деңгейін жоғары ұстаймыз, ұшақтың жаңа немесе бұрыннан пайдаланылып келе жатқаны маңызды емес. Ұшқыштар үшін кез келген техника бастапқыда күрделі болады, бірақ бұл олардың кәсіби деңгейін көтереді. A-400M ұшағы көпфункционалды және заманауи техника ретінде ерекше көзге түседі. Кабинасы жоғары технологиялық құрылғылармен жабдықталған. Оның көлемі мен жүк көтеру мүмкіндігі әсерлі: бір рейсте 7,5 тоннаға дейінгі жүкті тасымалдай алады, ал жанармай сыйымдылығы 50 тоннаға тең.”
Испаниядағы дайындық және алғашқы тәжірибе
Ұшқыштар жаңа ұшақты игеру мақсатында Испанияның Севилья қаласында үш айлық оқудан өтті. Бұл оқу барысында ұшқыштар мен экипаж мүшелері Airbus компаниясының мамандарымен жұмыс істеп, тәжірибе жинақтады.
– “A-400M – бұл тек жаңа ғана емес, сонымен қатар заманауи ұшақ. Біз Испанияда оқып, Airbus мамандарының басшылығымен практикалық дағдыларымызды жетілдірдік. Қазіргі уақытта экипаждарымыз осы ұшақпен ұшуды жетік меңгеруде. Ұшақтың төрт қозғалтқышы бар, бұл оның ерекше мүмкіндіктерін қамтамасыз етеді,” – деді подполковник Жұмабаев.
A-400M ұшағы Қазақстанның әскери-көліктік авиациясының әлеуетін арттыруға арналған маңызды қадам. Жаңа ұшақтың мүмкіндіктері мен сипаттамалары оны көпфункционалды міндеттерді орындауда таптырмас құрал етеді. Қазіргі уақытта бұл әуе техникасы толық сынақтан өтіп, болашақта стратегиялық және тактикалық міндеттерді орындауға пайдаланылатын болады.
Аружан Мауленбай
Заң газеті
