Қазақстандағы еңбек нарығы 2025 жылдың соңына қарай бірқалыпты тұрақтылық көрсетіп отыр. Enbek.kz порталында қазан айында 132 мың бос жұмыс орны жарияланғанына қарамастан, сұраныс сәл төмендеп, жұмыс берушілер мен ізденушілер тарапынан белсенділік біршама бәсеңдеген. Дегенмен негізгі үрдістер сақталып, еңбек нарығындағы теңгерім бұзылған жоқ.
Білім беру саласы — жұмыспен қамтудың негізгі драйвері
Қазан айында бос жұмыс орындарының басым бөлігі білім беру саласына тиесілі болды – 41,1 мың немесе барлық ұсыныстың 31%-ы. Одан кейін қызмет көрсету саласы (17,5 мың) және денсаулық сақтау мен әлеуметтік қорғау (11,7 мың) орналасқан. Яғни, бұл үш сала барлық бос жұмыс орындарының шамамен жартысын құрап, әлеуметтік бағыттағы сектордың жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуде маңызды рөл атқаратынын дәлелдеп отыр.
Сұраныс жағында жұмыс берушілер көбіне орта білікті мамандарды іздеді – 64,4 мың бос орын. Жоғары білікті және төмен біліктілік талап ететін мамандықтар бойынша ұсыныстар көлемі шамалас болды. Ізденушілердің түйіндемелері де осы құрылымды қайталайды: орта білікті мамандар – 47,7 мың, жоғары білікті – 40,6 мың, төмен біліктілік категориясы – 25,8 мың түйіндеме. Бұл еңбек нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың біліктілік деңгейлері бойынша теңескенін көрсетеді.
Өңірлік еңбек нарығындағы белсенділік
Қазан айында өңірлер бойынша сұраныс пен ұсыныс деңгейі де біршама теңестірілген. Бос жұмыс орындары ең көп жарияланған аймақтар – Түркістан облысы (12 мың), Астана қаласы (11,4 мың) және Жамбыл облысы (8,8 мың). Ал түйіндемелер саны бойынша Түркістан облысы (13,4 мың), Астана қаласы (9,1 мың) және Қызылорда облысы (8,3 мың) көш бастады. Бұл аймақтарда халық саны көп және еңбек нарығы белсенді дамуда.
Жалпы, қазан айындағы көрсеткіштер еңбек нарығының жазғы маусымнан кейін тұрақталғанын, сұраныс пен ұсыныстың өңірлер мен біліктілік деңгейлері бойынша тең бөлінгенін байқатады.
Жалдамалы қызметкерлер саны өсіп келеді
Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша, 2025 жылдың І тоқсанында Қазақстан экономикасының түрлі салаларында 9 283,5 мың адам жұмыспен қамтылған. Оның ішінде 7 141 мың адам жалдамалы қызметкер (76,9%), ал 2 142,5 мың адам өз бетінше жұмыспен қамтылған. 15 жастан жоғары халық арасында жұмыспен қамту деңгейі 64,4%-ға жетті.
Өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда жалдамалы қызметкерлер саны 116,2 мың адамға өскен. Бұл ресми жұмыспен қамту үлесінің күшеюін және халықтың тұрақты табысқа бейімделіп келе жатқанын көрсетеді.
Жұмыспен қамтылғандардың салалық құрылымы бойынша ең көп үлес сауда саласына тиесілі – 17%. Одан кейін білім беру – 13,4%, өнеркәсіп – 12,5%, ауыл шаруашылығы – 10,3%. 2025 жылдың ІІ тоқсанындағы деректер де осы үрдісті растайды: жұмыспен қамтылғандардың ішінде сауда, білім беру, өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы негізгі үлесті сақтап тұр.
Жұмыспен қамтылғандардың жас құрылымы
Жұмыспен қамтылғандардың негізгі үлесі 35–44 жас аралығында – бұл барлық жұмыспен қамтылғандардың 28%-ы. Сондай-ақ 29–34 және 45–54 жас санаттары жалпы еңбек нарығының 40%-ын құрайды. Бұл жас топтары еңбекке қабілетті және тұрақты жұмыспен қамтылғандардың негізгі бөлігін құрап отыр.
Өңірлік тұрғыда жалдамалы қызметкерлер ең көп тіркелген қала – Алматы (985,8 мың адам). Ал өзін-өзі жұмыспен қамтығандар Түркістан облысында (378,2 мың) және Алматы облысында (233,7 мың) шоғырланған.
Жұмыссыздық деңгейі және еңбек уақыты
2025 жылдың ІІ тоқсанында жұмыспен қамту деңгейі 64,6%-ды, ал жұмыс күшіне шаққанда 95,4%-ды құрады. Халықаралық еңбек ұйымының әдістемесіне сәйкес, жұмыссыздық деңгейі 4,6%-ға дейін төмендеген. Бұл – еңбек нарығының салыстырмалы түрде тұрақты екенін білдіреді.
Жұмыспен қамтылғандардың жұмыс уақыты да шамалас: орташа есеппен аптасына бір жұмыскер 39 сағат еңбек етеді, жалдамалы қызметкерлер – 40 сағат, ал өзін-өзі жұмыспен қамтығандар – 36 сағат жұмыс істейді.
Жалпы алғанда, еңбек нарығындағы басты өсім білім беру саласында, сондай-ақ сауда мен өнеркәсіп бағыттарында байқалып отыр. Жазғы маусымнан кейінгі бірқалыпты тұрақтану, өңірлердегі тепе-теңдік және кәсіби деңгейлер бойынша сұраныс пен ұсыныстың сәйкес келуі еңбек нарығының қарқынды әрі тұрақты дамып жатқанын көрсетеді.
