Қазіргі таңда қоғамымызда кеңінен таралып келе жатқан әлеуметтік мәселелердің бірі – лудомания, яғни ойынқұмарлыққа тәуелділік. Бұл құбылыс азаматтардың психологиялық, материалдық және моральдық жағдайына айтарлықтай зиян келтіріп, отбасылық берекенің бұзылуына, құқық бұзушылықтардың көбеюіне және әлеуметтік шиеленістердің артуына себеп болуда.
Лудомания – медициналық тұрғыдан психикалық тәуелділік ретінде қаралады. Адам өз әрекетіне бақылау жасай алмай, ойынды тоқтата алмау жағдайына жетеді. Бұл мінез-құлық бұзылысы тек жеке тұлғаның ғана емес, оның жақындарының да өмір сапасына теріс әсер етеді.
Сот тәжірибесінде ойынқұмарлықтың салдарынан туындайтын азаматтық істер, отбасылық даулар, тіпті қылмыстық істердің де жиілеп отырғаны байқалады. Көптеген жағдайда борышкерлердің қарызға батуы, алимент төлемеуі, мүлікті сатуы немесе заңсыз әрекеттерге баруының түпкі себебі – дәл осы лудоманияға байланысты.
Мемлекет тарапынан құмар ойындардың заңнамалық шеңберде реттелуі маңызды рөл атқарады. «Ойын бизнесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында ойын аймақтарының орналасуы мен қызмет тәртібі нақты белгіленген. Алайда интернет арқылы құмар ойындарға қатысу мүмкіндігі бұл мәселені жаңа деңгейге шығарып отыр. Сондықтан құқық қорғау және сот органдарының қызметінде профилактикалық және түсіндіру жұмыстары ерекше маңызға ие.
Сот приставтары мен пробация қызметкерлері өз қызметінде борышкерлермен, қарызға батқан тұлғалармен жұмыс жүргізу кезінде олардың тәуелділікке бейімділігін дер кезінде анықтап, психологиялық және әлеуметтік көмек көрсету орталықтарына бағыттау бойынша ұсыныстар бере алады. Бұл – тек жазалау емес, қоғамды сауықтырудың тиімді жолы.
Қорытындылай келе, лудомания – құқықтық ғана емес, әлеуметтік және моральдық тұрғыдан да аса қауіпті дерт. Онымен күресу тек мемлекеттік органдардың емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Азаматтардың құқықтық санасын арттыру, отбасы институтын нығайту және жастарға дұрыс өмірлік бағдар беру – бұл індеттің алдын алудың негізгі кепілі.
М.Алиякбаров,
Қызылорда облысы
Жалағаш аудандық сотының
сот приставы
