Бала тәрбиесі – бұл тек ата-ананың ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ жауапкершілігі. Әрбір бала өз бойына туған әке-шешесінің қанымен бірге олардың мінез-құлқын, көзқарасын, өмірлік ұстанымдарын да сіңіріп өседі. Дегенмен, тек ата-ананың ықпалы ғана емес, оны қоршаған орта, мектеп, қоғам, тіпті мемлекет саясаты да тәрбиенің маңызды бөлігіне айналады. Сондықтан балаға дұрыс тәрбие беру – бір отбасының емес, барша жұрттың ортақ міндеті.
Әдетте бала тәрбиесі отбасынан басталады. Әке мен шеше – оның алғашқы ұстаздары. Үйдегі қарым-қатынас үлгісі, ата-ананың өзара сыйластығы, мейірімі, жауапкершілігі – бәрі бала санасына із қалдырады. Егер ата-ана өзара құрметті сақтаса, бала да өзгелерге құрметпен қарауды үйренеді. Егер үйде дау-дамай, түсініспеушілік көп болса, бала соны қалыпты жағдай ретінде қабылдайды да, ертеңгі күні оны өз өмірінде қайталайды. Яғни, отбасы – тәрбиенің іргетасы.
Алайда тәрбиенің жүгін тек отбасының мойнына артып қою жеткіліксіз. Бала мектеп табалдырығын аттағаннан бастап қоғамның мүшесі ретінде қалыптасады. Мұғалімдер мен тәрбиешілер оның білім алуына ғана емес, адамдық қасиетінің дамуына да үлес қосады. Ұстаздың жылы сөзі, әділ бағасы, дұрыс бағыт-бағдары баланың болашақтағы өзін-өзі бағалауына тікелей әсер етеді. Сондықтан ұстаздың әрбір іс-әрекеті үлкен жауапкершілікпен өлшенуі тиіс.
Мемлекеттің де бала тәрбиесінде орны ерекше. Қабылданған заңдар, жүзеге асқан әлеуметтік бағдарламалар, білім беру жүйесінің сапасы – мұның бәрі өсіп келе жатқан ұрпақтың болашағына әсер етеді. Мемлекет мектептерді сапалы білім беруге міндеттеп қана қоймай, ұлттық құндылықтарды насихаттауға, патриоттық сезімді оятуға, адамгершілік пен еңбексүйгіштікті дәріптеуге жағдай жасауы қажет. Өйткені бала – елдің ертеңі, ұлттың болашағы.
Тәрбиенің тағы бір маңызды бөлігі – ортақ жауапкершілік. Баланы тек ата-анасы ғана емес, бүкіл қоғам тәрбиелейді деген сөз бар. Бұл рас. Бір баланы дұрыс бағытқа салу – бүкіл елдің келешегіне әсер ету. Әр көрші, әр ұстаз, әр үлкен кісі балаға өнеге көрсете алса, ол бала бойына жақсы қасиет жинайды.
Бала тәрбиесі – нәзік те күрделі процесс. Оған уақыт, сабыр, сүйіспеншілік қажет. Әрбір жас ұрпақ ата-анасының ғана емес, қоғамның, мемлекеттің үмітін арқалап өседі. Егер біз әр балаға өз баламыздай қарасақ, олардың ертеңгі күні саналы азамат болып қалыптасуына баршамыз үлес қосамыз.
Түркістан облысының кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының судьясы С.Нахипов
