Қазақстанда зейнет жасына қатысты өзгерістер қашан болады? Кімдер зейнетке ерте шыға алады және алдағы жылдары қандай жаңа ережелер күшіне енеді? Бұл сұрақтар әр отбасыны мазалайды. Tengrinews.kz бүгінгі зейнетақы жүйесіне қатысты барлық деректі жинады, — деп хабарлайды Massaget.kz тілшісі.
Қазір ерлер 63 жаста зейнетке шығады. Әйелдер үшін зейнет жасы 61 болып бекітілген және бұл көрсеткіш кем дегенде 2027 жылдың аяғына дейін сақталады. Кейін ол кезең-кезеңімен көтеріледі:
- 2028 жылдың 1 қаңтарынан — 61,5 жас,
- 2029 жылы — 62 жас,
- 2030 жылы — 62,5 жас,
- 2031 жылы — 63 жас.
- 2031 жылдан бастап ерлер мен әйелдер үшін зейнет жасы теңеседі — 63 жас. Бұл шешім өмір сүру ұзақтығы артқан сайын зейнетақы жүйесін тұрақты ұстау үшін алдын ала қабылданған.
Кімдер зейнетке ерте шыға алады?
Заңда жалпы тәртіптен бөлек жеңілдіктер бар:
- Көпбалалы аналар — бес және одан да көп баланы сегіз жасқа дейін өсірген әйелдер 53 жаста зейнетке шыға алады.
- Зиянды өндірісте жұмыс істейтіндер — егер жеті жыл және одан көп жұмыс істесе және олардың пайдасына арнайы кәсіби зейнетақы жарналары төленсе, 55 жастан бастап әлеуметтік төлемдер ала алады.
- Зейнет аннуитеті — ЕНПФ-та жеткілікті қаражаты барлар үшін ерлер 55 жастан, әйелдер 53 жастан бастап зейнетке шығуға мүмкіндік бар. Бұл үшін жинақ сомасы өмір бойы төлем жасауға жетуі керек.
- Күштік құрылым қызметкерлері — олардың зейнетақысы еңбек өтіліне байланысты есептеледі, әр мекеменің өз ережесі бар.
Жаңа ережелер
Мемлекет кейінгі жылдары әлеуметтік саясатты белсенді түрде өзгертіп жатыр:
- 2025 жылғы қаңтардан бастап базалық зейнетақының төменгі шегі күнкөріс минимумының 70%-ына дейін, ал жоғарғы шегі 110%-ына дейін көтерілді. Бұл шамамен 32 360 теңге және 50 851 теңге.
- 2026 жылы зейнетақы мен жәрдемақыға бөлінетін қаржы 6,8 трлн теңгеге дейін өседі, бұл 2025 жылмен салыстырғанда 14,4 пайыз көп. Индексация 10,5 пайыз болады.
- 2026 жылдан бастап ЕНПФ-тен төленетін зейнетақыға табыс салығы салынбайды. Бұл жеңілдік тек Қазақстан резиденттеріне қатысты.
Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары (ОПВР)
2025 жылдан бастап жұмыс берушілер де қызметкерлер үшін қосымша зейнетақы жарнасын төлейді:
- 2025 жылы — 2,5%,
- 2026 жылы — 3,5%,
- 2027 жылы — 4,5%,
- 2028 жылы — 5%.
Бұл жарналар жұмыс берушінің есебінен төленеді, қызметкердің жалақысынан ұсталмайды. Мұндай жарналардан зейнеткерлер, І және ІІ топтағы мүгедектер, әскерилер және 1975 жылдан бұрын туғандар босатылады.
Мысал: Егер айлығыңыз 300 000 теңге болса, 2026 жылы жұмыс беруші сіздің шотыңызға қосымша ай сайын 10 500 теңге (жылына шамамен 126 мың теңге) аударып отырады.
Неге жинақтарды тексеру керек?
Келешектегі зейнетақыңыз тек реформаларға емес, жұмыс берушіңіздің жарналарды уақытылы аударуына да байланысты. Еңбек министрлігінің дерегінше, елде жұмыс істейтіндердің 30%-дан астамы мүлдем зейнетақы жүйесіне қатыспайды, бұл — болашақта минимал зейнетақы алу қаупін арттырады.
Мамандар кем дегенде зейнетке шығар алдында бір жыл бұрын дайындалуды ұсынады:
- Egov немесе ЕНПФ қосымшасынан өз аударымдарыңызды тексеру,
- еңбек өтіліңіз дұрыс есептелгеніне көз жеткізу.
Жақында Оралда болған жағдай: ер адам жұмыс берушінің жарнаны кешіктіріп аударғанын сотта дәлелдеп, зейнетақысын қайта есептеткен.
Жиі қойылатын сұрақтар
Жинақталған қаражат мұраға қалдырыла ма?
Иә, ЕНПФ-тағы жинақтар мұрагерлерге беріледі. Бірақ міндетті медициналық сақтандыру жарналары мұраға қалдырылмайды.
Жұмыс беруші жарна төлемесе не істеу керек?
Алдымен жарнаны аударуды талап ету керек. Егер бас тартса, еңбек инспекциясына немесе сотқа жүгіну қажет.
Өз өтілі мен жинақ сомасын қалай білуге болады?
ЕНПФ сайтындағы жеке кабинетте, қосымшада немесе Egov порталында.
Зейнетақы төлемдері тоқтатылуы мүмкін бе?
Егер зейнеткер ұзақ уақыт шотты пайдаланбаса, төлем уақытша тоқтатылады. Деректерді растаған соң төлемдер қайта басталады.
Қазақстанда зейнетақы жүйесі біртіндеп өзгереді: зейнет жасы өседі, төлемдер индексацияланады, жаңа жеңілдіктер енгізіледі. Бірақ лайық зейнетақының басты шарты өзгермейді — тұрақты жарналар мен қаржылық тәртіп. Әйтпесе, зейнетке шыққанда минимал төлем алатындардың қатарында қалу қаупі бар.
