Сот билiгi Қазақстан Республикасының атынан жүзеге асырылады және азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауға, Республика Конституциясының, өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнiң орындалуын қамтамасыз етуге қызмет етедi. Қазақстан Республикасында сот төрелiгiн тек сот қана жүзеге асырады. Ешқандай өзге органдар мен тұлғалардың сот билiгiн иеленуге құқығы жоқ.
Яғни, сот билігі — мемлекеттік билік тармақтарының бірі болып табылады. Оның заң шығарушы және атқарушы биліктен өзгешелігі – жалпыға ортақ жүріс-тұрыс ережесін шығармайды, атқару-басқару қызметімен айналыспайды. Сот билігі қоғамда туындап отыратын нақты істер мен дауларды шешеді. Ондай істер мен даулар заңда бекітілген ерекше іс жүргізушілік тәртібімен қаралып, шешіледі.
Сондықтан сот беделі – сот шешімдерінің әділдігіне, судьялардың кәсіби біліктілігіне, олардың ұстанымы мен жеке басының ерекше адамгершілік қасиеттеріне тікелей байланысты.
Себебі, судья алдына әркім әділдік іздеп келеді және билік төрінен адам жан айқайын түсініп, тыңдай, тіл табыса білетін парасатты, білімді де, білікті, мейірбан жанды көргісі келеді. Азаматтардың сотқа, судьяның шығарған шешіміне деген сенімі мен үміті нақ осы бастапқы әсерлерінен қалыптасады. Сондықтан судья сыпайылықпен ұстамдылықтық өзегі болып, заң талабын қолдануда ерекше даналық көрсетуі заман талабы екенін түсінуі қажет.
Соттар мен судьялардың тәуелсіздігі – уақыттың өзі тексеруден өткізген демократиялық жетістік болып табылады. Соған орай, мемлекет тарапынан сот шешімдері мен оның тәуелсіздігін толық қамтамасыз етудің және құқықтық мәртебесі мен ой мүддесі тәуелсіздігінің барлық шаралары қабылданды. Өйткені, сот жүйесін жетілдіру барысында барлық шаралар адам құқығын нығайтуға, сот құзыреті тәуелсіз және алалаусыз жүруге бағытталуы тиіс екендігі құпталды. Судялардың халықаралық қауымдастығының жалпыға бірдей жарғысында судьялар әр адамның әділ сот талқылауына түсу құқығын қамтамасыз етуге тиіс делінген. Соған орай әрбір судья істі бейтарап және тәуелсіз соттың белгілеген мерзім ішінде әділдік пен жариялылық қағидатын сақтап жүргізуде, адамға тағылған айыпты қарау кезінде бар құқықты беруде және теңдікті сақтауда тек заңға ғана мойынұсынуы тиіс. Осы тұрғыдан алғанда елімізде сот тәуелсіздігі қатаң сақталатын және уақыт сұранысына сай жетілдіріліп отыратын процесс.
Утеубаев Канат Талгатбекович, Алматы қаласы Алмалы ауданының 2 аудандық сотының судьясы