«Қазаэронавигация» РМК бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігі көрсеткіштерінің сақталуы және тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы табиғи монополиялар субъектілері қызметінің 2022 жылғы тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есебі.
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Азаматтық авиация комитетінің «Қазаэронавигация» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны (бұдан әрі – Кәсіпорын) шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорынның ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға болып табылады. 2022 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша кәсіпорынның ұйымдық құрылымы Астана қаласында орналасқан Орталық аппараттан және Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан он бес филиалдан тұрады.
Кәсіпорын қызметкерлерінің орташа тізімдік саны 2022 жылы 2 649 адамды құрады.
2018 жылғы 27 желтоқсандағы «Табиғи монополиялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес халықаралық және транзиттік ұшуларға аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, аэронавигацияның реттеліп көрсетілетін қызметтері табиғи монополиялар салаларына жатады.
«Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиациялық қызмет туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Кәсіпорын қызметін бақылау мен реттеуді өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Азаматтық авиация комитеті жүзеге асырады.
- Бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы
2022 жылы инвестициялардың жалпы сомасы 26 400,15 млн. теңгені (жедел деректер) құрады, ол келесі іс-шараларға бағытталған:
- жалпы сомасы 5 500,48 млн. теңгеге әуе қозғалысын басқарудың автоматтандырылған жүйелері орталықтарын (ӘҚБ АЖ) жетілдіру;
- 2,8 млн. теңге сомасына тірек навигациялық пункттер желісін құру;
- 3 866,68 млн. теңге сомасына навигация және бақылау жүйелерін дамыту;
- 8 282,29 млн. теңге сомасына авиациялық электр байланысы мен инфокоммуникацияны дамыту;
- 960,39 млн. теңге сомасына аэронавигациялық ақпаратты басқару қызметін дамытудың нысаналы бағдарламасын іске асыру;
- 996,61 млн. теңгеге метеорологиялық мақсаттағы құралдарды дамыту;
- 6 367,72 млн. теңге сомасына РТЖ ғимараттарын, құрылыстарын және объектілерін салу және күрделі жөндеу;
- 0,51 млн. теңге сомасына қауіпсіздік, күзет-өрт дабылы (КӨД) және автоматты өрт сөндіру жүйелері;
- 422,67 млн. теңге сомасына негізгі құралдарды сатып алу.
«2021-2025 жылдар кезеңіне халықаралық ұшуларды жүзеге асыратын әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, халықаралық ұшуларды жүзеге асыратын әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсетуді және әуеайлақ ауданында әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсету жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметтерге «Қазаэронавигация» республикалық мемлекеттік кәсіпорнының инвестициялық бағдарламасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Азаматтық авиация комитетінің 2020 жылғы 24 тамыздағы № 45 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Азаматтық авиация комитеті Төрағасының міндетін атқарушының 2022 жылғы 02 желтоқсандағы №85 бұйрығына сәйкес 2022 жылға жоспарланған инвестициялар сомасы 4 128 млн.теңгені құрайды.
Инвестициялық бағдарламаның орындалуы 100% немесе
4 725 млн. теңгені құрады (1-қосымша).
Инвестициялық бағдарлама аясында келесі іс-шаралар орындалды:
- Қостанай қаласындағы ILS ҰҚЖ-33 және ILS ҰҚЖ-15 қону жүйесі. 1 555 млн. теңге сомасына құрылыс-монтаждау жұмыстары;
- 177 млн. теңге сомасына «НОТАМ АЖ» АБК, ЖАБЖ, ҰЖжБЖЖ қолданыстағы жүйесін жаңғырту;
- Ақтау филиалының «Бейнеу» алыс жердегі орны үшін 610 млн. теңге сомаға орнату және іске қосу-жөндеу жұмыстарын қоса алғанда, ӨЖЖ жабдығының жиынтығын сатып алу;
- Қарағанды филиалының Қарағанды әуежайы үшін 936 млн. теңге сомасына орнату және іске қосу-жөндеу жұмыстарын қоса алғанда, ӨЖЖ жабдықтарының жиынтығын сатып алу;
- Қостанай филиалының Қостанай әуежайы үшін 866 млн. теңге сомасына орнату және іске қосу-жөндеу жұмыстарын қоса алғанда, ӨЖЖ жабдықтарының жиынтығын сатып алу;
- Қызылорда филиалының «Арал» алыс жердегі орны үшін 580 млн. теңге сомаға орнату және іске қосу-жөндеу жұмыстарын қоса алғанда, ӨЖЖ жабдықтарының жиынтығын сатып алу;
Инвестиция көзі-өз қаражаты.
2. Бекітілген тарифтік сметаның баппен орындалуы туралы
Реттеліп көрсетілетін аэронавигация қызметтерінен күтілетін нақты кірістер 2022 жылы 3 728 млн.теңгені құрады, оның ішінде аэронавигация қызметтерінен түсетін кірістер бойынша ӘК — 2 373 млн. теңгені және ӘА – 1 355 млн. теңгені құрады (2,3-қосымша).
2011-2022 жылдар кезеңінде әуе кемелеріне, әуе кеңістігінде және Қазақстан Республикасы әуеайлағының ауданында аэронавигациялық қызмет көрсетудің реттеліп көрсетілетін қызметтері тиімсіз болып табылады.
2022 жылдың қорытындысы бойынша аэронавигацияның реттеліп көрсетілетін қызметтері бойынша шығындар 4 730 млн. теңгені құрады, оның ішінде:
— ӘК (-3 347) млн. теңге;
— ӘА (-1 383) млн. теңге.
Бекітілген тарифтік сметаларда көзделген шығындарға нақты қалыптасқан шығындардың ұлғаюының негізгі себебі аэронавигацияның реттеліп көрсетілетін қызметтеріне өндірістік көрсеткіштер көлемінің ұлғаюы болды. Аэронавигацияның заттай көріністегі реттелетін қызметтерінің көлемі ӘК-нің жоспарлы көрсеткіштеріне 4% — ға және ӘА-ға 19% — ға ұлғайды.
3. Реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігі көрсеткіштерінің сақталуы туралы
Кәсіпорынның уәкілетті органы реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігінің көрсеткіштерін бекітпеді.
4. Табиғи монополиялар субъектісі қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы
Уәкілетті орган кәсіпорынға қызмет тиімділігінің көрсеткіштерін бекітпеді.
5. Негізгі қаржылық-экономикалық көрсеткіштер туралы
Кәсіпорынның 2022 жылғы табысы 163 533 млн.теңгені құрады, бұл 2021 жылы алынған табыс деңгейінен 2 есеге немесе 84 415 млн. теңгеге жоғары.
2022 жылы негізгі қызметтен түскен табыс 150 323 млн. теңгені құрады. 2021 жылға қатысты кірістер 78 675 млн. теңгеге ұлғайды. Негізгі қызметтен түсетін кірістің өсуіне аэронавигациялық қызметтен түсетін кірістің артуы әсер етті.
2022 жылы аэронавигациялық қызмет көрсетуден түскен кірістер 150 067 млн.теңге. Кәсіпорынның талданатын кезеңдегі жалпы кірістеріндегі АНҚ-дан түсетін кірістер 92% құрайды. 2021 жылға қатысты АНҚ-дан түсетін кірістер 78 627 млн. теңгеге ұлғайды. Табыстың өсуі 2022 жылдың 24 ақпанынан бастап Еуропалық Одақ пен АҚШ-тың Еуропадан Оңтүстік-Шығыс Азияға және одан ұшатын әуе кемелерінің ұшуы үшін Ресей Федерациясының әуе кеңістігінің жабылуымен байланысты, шетелдік авиакомпаниялар өз рейстерін Пәкістан, Иран, Ирак, Түркия, оның ішінде Қазақстан сияқты елдер арқылы Ресей аумағын айналып өтуге бағыттады.
Кәсіпорынның шығыстары (корпоративтік табыс салығын қоса алғанда) 2022 жылы 88 810 млн.теңге сомасын құрады. 2021 жылға қатысты шығыстар (корпоративтік табыс салығын қоса алғанда) 44% — ға немесе 27 232 млн.теңгеге ұлғайды.
2022 жылы таза пайда 74 722 млн. теңгені құрады.
6. Реттеліп көрсетілетін қызметтердің көлемі туралы
Кәсіпорынның реттеліп көрсетілетін қызметтеріне мыналар жатады:
— халықаралық ұшуларды жүзеге асыратын әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсету;
— халықаралық ұшуларды жүзеге асыратын әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, әуеайлақ ауданындағы әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсету.
Аэронавигациялық қызмет көрсетуден түскен жалпы табыстарда талданатын кезеңде реттелетін қызмет 2% құрайды.
Реттеліп көрсетілетін қызмет бойынша қазақстандық авиакомпаниялар тасымалдарының жалпы көлеміндегі тұрақты ішкі тасымалдардың үлесі (ұшақ-километрмен) айтарлықтай салмақты және 2022 жылы шамамен 93% құрады.
Аэронавигацияның реттеліп көрсетілетін қызметтерінің көлемі
| Атауы | Бірлік | 2022 жыл | 2021 жыл | Ауытқу |
| Ұшақ-километрлер | мың км | 69 223 | 69 839 | -616 |
| Ұшақ — ұшулар тоннажы | мың тонна | 4 247 | 4 245 | 2 |
2022 жылы тұтынушыларға реттеліп көрсетілген қызметтердің көлемі 2021 жылғы фактіге қарай ұшақ-километрлер бойынша 1% — ға төмендеді және ұшақ-ұшулардың тоннажы бойынша көлемі 2021 жылғы деңгейде қалды.
7. Реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтынушылармен жүргізілетін жұмыс туралы
2022 жылы аэронавигацияның реттелетін қызметтері Қазақстан Республикасының 87 авиакомпаниясына (қызметтері өтеусіз негізде көрсетілген авиакомпанияларды қоса алғанда) ұсынылды.
2022 жыл ішінде халықаралық ұшуларды жүзеге асыратын әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде және әуеайлақ ауданында әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсету бойынша қызметтер көрсетуге Қазақстан Республикасының авиакомпанияларымен 18 шарт жасалды және қайта жасалды.
2022 жылы реттелетін аэронавигациялық қызметтердің негізгі тұтынушылары келесі авиакомпаниялар болды:
«Эйр Астана» АҚ
«SCAT» авиакомпаниясы» АҚ
«Qazaq Air» АҚ
«Comlux-KZ» авиакомпаниясы» ЖШС
«Fly Jet.kz» ЖШС
«Бүркіт» мемлекеттік авиакомпаниясы» ШЖҚ РМК
«Еуро-Азия Эйр» авиакомпаниясы» АҚ
«Жезқазған-Эйр» АҚ (ZHEZAIR)
«Оңтүстік аспан» авиакомпаниясы» АҚ
«Қазавиақұтқару» АҚ
Әуе кемелеріне жоғарғы әуе кеңістігінде және ҚР әуеайлақтары аудандарында қызмет көрсетуді Кәсіпорын жоғары деңгейде жүзеге асырды.
8. Қызмет перспективалары туралы (даму жоспарлары)
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Азаматтық авиация комитеті Төрағасының 2015 жылғы 3 желтоқсандағы № 539 бұйрығымен бекітілген Кәсіпорынды дамытудың 2025 жылға дейінгі бағдарламасы Қазақстан Республикасының аэронавигациялық жүйесін ұйымдастырушылық, экономикалық және техникалық дамытудың негізгі бағыттарын айқындады.
Жоспарланған кезеңде Кәсіпорын жүйелерді жетілдіруді жалғастырады:
— Мемлекеттік ұшу қауіпсіздігі бағдарламасы шеңберінде ИКАО-ның ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етудің 2023-2025 жылдарға арналған Жаһандық жоспарына сәйкес ұшу қауіпсіздігін басқару;
— ИКАО авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің жаһандық жоспарына сәйкес авиациялық қауіпсіздік;
-ИКАО талаптарына сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқару қамтамасыз ету жүйелері.
Белгіленген перспективалық жоспарларды іске асыру ұшу қауіпсіздігінің жоғары деңгейін қамтамасыз етуге және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінің тартымдылығын арттыруға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, «Халықаралық ұшуды жүзеге асыратын әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсету және халықаралық ұшуды жүзеге асыратын әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, әуеайлақ маңында әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсету жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметтерге тарифтер мен тарифтік сметаларды бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Азаматтық авиация комитеті төрағасының міндетін атқарушының 2020 жылғы 28 қазандағы № 69 бұйрығына сәйкес
2021 жылғы 01 қаңтардан бастап халықаралық ұшуларды жүзеге асыратын әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсету және халықаралық ұшуларды жүзеге асыратын әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсетуді қоспағанда, әуеайлақ ауданында әуе кемелеріне аэронавигациялық қызмет көрсету жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметтерге 2021-2025 жылдарға арналған тарифтер қолданысқа енгізілді.
