Халықтың сот жүйесіне сенімін арттыру мен сот өндірісін айтарлықтай жеңілдету мақсатында еліміздің сот жүйесінде бірқатар реформалар жүргізілді. Соттар цифрлық жүйеге өтіп, қағаз құжат айналымы электронды түрге кезеңмен өте бастады. Қазіргі таңда электронды түрде талап арыздар жолданып, сот отырыстары да онлайн түрде өткізілуде. Бұл сала жұмысын айтарлықтай жеңілдетті.
Осы орайда атап өтер жайт, цифрландырудың түпкі мақсаты – басқару жүйесін толық автоматтандыру, яғни, жүйе адам факторынсыз тексеру нысанын өзі анықтайды. Ал, адам факторы болмаған жерде заңсыздыққа жол берілмейтіні ақиқат.
Ең алдымен қолданыстағы «Сот кабинеті» ақпараттық сервисі негізінде барлық іс жүргізу жұмыстары электронды түрде жүзеге асырылып жатыр. Яғни, тараптардың талап арыздары мен өтініш-тілектері электронды түрде тапсырылады. Сот отырыстары дыбыс-бейнетаспаға жазылып, жазбаша хаттама электронды хаттамамен алмастырылды. Денсаулық жағдайына немесе өзге де тұрмыс-тіршілігіне байланысты сот отырысына келе алмаған шалғай елді мекендердегі тараптар, олардың заңды өкілдері процеске қашықтан қатысу мүмкіндігіне ие болды. Процестер бейне конференц байланыс арқылы өтеді. Мұның барлығы азаматтар үшін қолайлы болып отыр. Жаңа реформалардың арқасында кез келген азамат еш шығынсыз, уақытын үнемдей отырып, сот отырыстарына қатыса алады. Қаралған істер бойынша сот отырыстарын онлайн тәртібінде өткізу іс жүргізуге қатысушылардың қаржылық шығындарын азайтуға ықпал етіп, тағайындалған сот отырыстарын кейінге қалдырмай, уақытылы қарауға мүмкіндік беріп отыр.
Жалпы Жоғарғы Сот жүргізіп жатқан сот жүйесін цифрландыру жұмысының қарқыны көңілге қуаныш ұялатады. Сот жүйесін цифрландыру – сот жүйесінің қызметін кеңейтіп, әділ сот жүйесін нығайтуға өз үлесін қосып қана қоймай, сонымен қатар, кез-келген заңсыздықты уақытылы алдын алып, дер кезінде төтеп бере алатын жағдайға да жеткізетіні анық. Сот жүйесі толық цифрландыруға өткен жағдайда сот жүйесіндегі оқылықтар мен кемшіліктердің шешімі табылып, азаматтардың да сот билігіне деген сенімі артып, одан әрі нығаяры сөзсіз.
Сембаев Данияр Казалиевич, Алматы қаласы Әуезов аудандық сотының судьясы
