Ата Заңымыз — Конституцияның 76 бабының 3 тармағы және ҚР Азаматтық процестік кодексінің 21 бабына сәйкес соттардың шешімдері, үкімдері мен өзге қаулылары барлық мемлекеттік органдармен, жеке және заңды тұлғалармен міндетті түрде орындалуы тиіс. Халқымыздың соттарға деген сенімінің артуы мен қоғамда құқық сақталуы үшін сот шешімдерінің өз күшінде орындалуы аса маңызды!
Қазіргі кезде сот шешімдерінің орындалу мәселесіне аса мән берілуде. Атқарушы қызмет туралы заңдар жетілдіріліп, сот орындаушыларының материалдық-техникалық жағдайлары жақсартылып жатыр. Сот шешімін орындамаған борышкерлерге балаларына алимент төлемейтін қашқын әкелерге әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікті одан әрі күшейту көзделген. Шығарылған сот шешімі толығымен орындалмайынша жеке тұлғалардың немесе заңды тұлғалардың бұзылған құқықтары мен бостандықтары қалпына келтірілді деуге болмайды. Соттың өздерінің өкілеттіктерін жүзеге асыру кезінде шығарған шешімдері мен талаптары барлық мемлекеттік орган мен олардың лауазымды тұлғалары, жеке және заңды тұлғалар үшін орындауға міндетті болып табылады. Сот шешімдерін және судьялардың талаптарын орындамау заңмен белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.
Жоғарыдағылардың негізінде, заңды күшiне енген сот үкімін, шешімін немесе өзге де сот актiсiн не атқарушылық құжатты алты айдан астам орындамау, сол сияқты оларды орындауға кедергi жасау – үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға әкеп соғады. Сот шешімдерін орындау көп уақытты және тер төгуді қажет ететін жұмыс екендігі белгілі. Кей жағдайда соттың шығарған шешімдерін сот орындаушысы заңнамада көрсетілген мерзімде орындай алмайды. Ол әр түрлі жағдайларға байланысты. Сот шешімдерінің орындалмауы – атқарушылық іс жүргізу органдарының ғана емес, жалпы мемлекеттің өзекті проблемаларының бірі.
Көптеген жағдайда шешімдердің борышкерлердің мүлкінің, тұрғылықты жерінің жоқтығынан, мүлкі басқа елде тіркелгендіктен, басқа елге қоныс аударып, осындай жағдайда орындалмай немесе орындалуы ұзаққа созылып жатады. Осындай жағдайда сот шешімдерін орындау үшін жері бойынша, немесе мүлкі тіркелген жері бойынша, егерде басқа елде тіркелген болса халықаралық шарттар негізінде басқа елдің құзырлы соттарына өтініштер жолданып жатады. Ол үшін сол елмен Қазақстан Республикасы арасында келісім болса болғаны.
М.Жоламанова, Алматы қалалық Бостандық аудандық №2 сотының бас маманы
