2025 жылдың 1 шілдесінен бастап елордада Бірыңғай өтініш және қайта қарау ережелері бар үш дербес кассациялық сот іске қосылады.
2024 жылғы 5 шілдеде Мемлекет басшысы 2025 жылғы 1 шілдеден бастап қылмыстық, азаматтық және әкімшілік істер бойынша дербес кассациялық соттар құруды көздейтін «кейбір конституциялық заңдарға өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Конституциялық заңға қол қойды.
Осыған байланысты сот ісін жүргізудің барлық түрлері бойынша кассациялық сотқа жүгінудің және сот актілерін қайта қараудың бірыңғай қағидаларын енгізу ұсынылады.
Сот істері кассациялық соттарға алдын ала қараусыз үш судьядан тұратын алқаға тікелей түседі. Бұл ретте кассациялық соттың істерді қарау мерзімі алты айдан аспайтын болады. Сот процесі тараптарды шақыра отырып, ауызша жүргізіледі. Азаматтық істер бойынша талап қою сомасы 200 айлық есептік көрсеткіштен кем болған кезде жеке тұлғалардың және талап қою сомасы 30000 айлық есептік көрсеткіштен кем болған кезде заңды тұлғалардың мүліктік мүдделеріне байланысты даулар бойынша шектеулер алынып тасталады. Қылмыстық істер бойынша – теріс қылықтар мен ауырлығы аз қылмыстар бойынша. Азаматтар сот актілерін қайта қарау туралы өтініш емес, кассациялық шағым береді. Әкімшілік істер бойынша сот актілері апелляциялық шағымданғаннан кейін заңды күшіне енеді. Бұдан басқа, әкімшілік істер бойынша талап қоюшының таңдауы бойынша аумақтан тыс соттылық енгізіледі. Тәуелсіз кассациялық соттардың құрылуымен Жоғарғы Соттың рөлі де өзгереді, ол сот практикасын зерттеуге және жалпылауға және сот төрелігін жүзеге асыру кезінде заңдылықты сақтау мәселелеріне назар аударады.
Сот актілерін қайта қарау Жоғарғы Сот судьясының ұсынуы бойынша немесе Бас Прокурордың наразылығы бойынша ерекше жағдайларда Жоғарғы Сотта мүмкін болады. Мұндай жағдайларға мыналар жатады:
- сот практикасының біркелкілігін бұзу;
- мемлекеттік немесе қоғамдық мүдделер әсер еткенде;
- қабылданған сот актілері белгісіз адамдардың құқықтарын бұзған кезде немесе адамдардың өмірі мен денсаулығына ауыр қайтымсыз салдарға әкелуі мүмкін.
Дербес кассациялық соттарды құру сот төрелігін іске асыру сапасын жақсартуға, сот сатыларының әрқайсысының жауапкершілігін күшейтуге мүмкіндік береді, бұл соттарға деген сенімді арттыруға ықпал етеді.
Қарағанды қаласы
Әлихан Бөкейхан ауданының төрағасы
Д. Мақсұтов